اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی
اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی نوعی اختلال خلقی و بیماری روانی است.
افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند. اختلال دو قطبی به صورت معمول در آخر دوره نوجوانی یا اوائل دوره بزرگسالی تظاهر پیدا می‌کند. این بیماری انواع مختلفی دارد که مهمترین انواع آن اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دو قطبی نوع دو است.
افراد مبتلا به این اختلال دچار تغییرات خلق نامعمول می شوند. گاهی به شدت احساس شادی و هیجان می کنند و بسیار پرانرژی و فعال می شوند. این دوره شیدایی یا مانیک است. گاهی هم احساس ناراحتی می کنند و انرژی و فعالیتشان کم می شود. این دوره افسردگی یا دپرشن است.
اختلال دوقطبی همچون دوره های شاد و غمگین نرمالی که هر فردی در زندگیش تجربه می کند نیست. این تغییرات خلق بسیار شدیدتر هستند تاحدی که خواب فرد، سطح انرژی او و توانایی درست فکر کردنش را تحت تاثیر قرار می دهد.
نشانه های دوقطبی انقدر قوی هستند که می توانند به روابط فرد اسیب بزنند و درس خواندن یا کار کردن او را مختل کنند. ممکن است حتی خطرناک هم باشند. گاهی افراد مبتلا به اختلال دوقطبی سعی می کنند به خودشان اسیب بزنند یا خودکشی کنند.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می توانند درمان شوند. با دریافت کمک حرفه ای می توانند بهتر شوند و زندگی موفقی داشته باشند.
چه زمانی به این اختلال مبتلا می شویم؟
این اختلال معمولا اواخر نوجوانی و آغاز بزرگسالی شروع می شود. اما کودکان و افراد مسن هم ممکن است دچار این بیماری شوند. این بیماری معمولا تا اخر عمر ادامه دارد.
چرا فردی دچار اختلال دوقطبی می شود؟
دکترها هنوز نمی دانند که چه عاملی موجب این بیماری می شود اما چند چیز در ایجاد آن موثر است. ژن های خانوادگی می تواند یکی از این عوامل باشد چون در اعضای خانواده فردی که این بیماری را دارد احتمال این بیماری بیشتر است.
اما باید بدانید که صرفا به این دلیل که فردی در خانوادتان مبتلا به اختلال دوقطبی است بقیه هم دچار این بیماری نخواهند شد. عامل دیگر برای ابتلا به این بیماری، ساختار یا کارکرد مغز فرد است. دانشمندان درحال کشف مطالب بیشتری در این باره هستند. پژوهش ها به دکترها کمک می کند تا این اختلال را بهتر درمان کنند.
همچنین پژوهش ها به دکترها کمک می کند تا پیش بینی کنند که ایا یک شخص به اختلال دوقطبی دچار خواهد شد یا خیر. شاید یک روزی دکترها بتوانند از بروز این بیماری در افراد جلوگیری کنند.
نشانه های اختلال دوقطبی چیست؟
اختلالات خلق دوقطبی شامل تغییرات نامعمول خلق همراه با تغییر در برنامه خواب، سطح فعالیت و تغییر افکار یا رفتار است. افراد مبتلا ممکن است دوره های شیدایی یا افسردگی یا مختلط داشته باشند. دوره های مختلط هر دو نشانه شیدایی و افسردگی را دارد. این دوره های خلقی نشانه هایی ایجاد می کند که یک یا دوهفته یا حتی طولانی تر ادامه دارد. درطول هر دوره شیدایی یا افسردگی یا مختلط، نشانه ها هر روز و در اکثر ساعات روز ادامه دارد.
دوره های خلقی شدید هستند. احساسات در این دوره ها بسیار قوی هستند و با تغییرات در رفتار و میزان انرژی همراه است.
افرادی که در دوره شیدایی قرار دارند:
- احساس بسیار سرخوشی و شادی می کنند.
- بیقرار و هیجان زده هستند.
- مشکل خواب دارند.
- فعالتر از همیشه هستند.
- درمورد مسئل مختلف باسرعت صحبت می کنند.
- عصبی، تحریک پذیر یا حساس هستند.
- احساس می کنند افکارشان باسرعت درحرکت است.
- فکر می کنند که می توانند به یکباره نقشه های زیادی را عملی کنند.
- کارهای پرخطر انجام می دهند مثلا روابط جنسی بی احتیاط دارند یا پول زیاد خرج می کنند یا سریع رانندگی می کنند.
افرادی که در دوره افسردگی قرار دارند:
- احساس ناراحتی می کنند.
- خیلی کم یا خیلی زیاد می خوابند.
- احساس می کنند از هیچ چیز لذت نمی برند.
- احساس پوچی و نگرانی دارند.
- مشکل تمرکز دارند.
- فراموشی می گیرند.
- خیلی کم یا خیلی زیاد می خورند.
- احساس خستگی و کندی می کنند.
- در به خواب رفتن مشکل دارند.
- افکار مرگ یا خودکشی دارند.
ایا ممکن است فرد مبتلا به دوقطبی مشکلات دیگری هم داشته باشد؟
بله. گاهی افرادی که دوره های شدید خلقی دارند نشانه های روانپریشی هم دارند. روانپریشی بر افکار و احساسات فرد تاثیر می گذارد و فرد دیگر نمی تواند بفهمد که چه چیز واقعی است و چه چیز غیرواقعی. افرادی که نشانه های شیدایی و روانپریشی دارند ممکن است باور داشته باشند که ثروتمند و مشهور هستند یا قدرت خاصی دارند. افرادی که نشانه های افسردگی و روانپریشی دارند ممکن است عقیده داشته باشند که مرتکب جنایت شده اند یا همه پولشان را ازدست داده اند یا زندگیشان به نحوی خراب شده است.
گاهی مشکلات رفتاری با دوره های خلقی همراه می شود. فرد ممکن است الکل بنوشد یا از مواد مخدر استفاده کند. برخی ریسک پذیریشان بالا می رود مثلا زیاد پول خرج می کنند یا روابط جنسی متعدد برقرار می کنند. این مشکلات می تواند زندگی ها را خراب کند و به روابط اسیب بزند. برخی هم در درس یا کارشان دچار مشکل می شوند.
آیا تشخیص اختلال دوقطبی اسان است؟
نه. برخی سالها قبل از اینکه این بیماری در ان تشخیص داده شود به ان مبتلا بوده اند. این بدین خاطر است که نشانه های دوقطبی شبیه مشکلات دیگر به نظر می رسد. ممکن است خانواده و دوستان متوجه نشانه ها بشوند ولی نفهمند که فرد مشکل بزرگتری از مشکلات ساده روزمره دارد. دکترها هم ممکن است فکر کنند فرد بیماری دیگری مثل افسردگی یا اسکیزوفرنیا دارد.
افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دچار مشکلات سلامتی دیگری هم هستند. این ممکن است که تشخیص این اختلال را دشوار کند. مواردی که با این اختلال ممکن است همراه شوند عبارتند از: سوء استفاده مواد، اختلالات اضطرابی، بیماری تیروئید، بیماری قلبی و چاقی.
اختلال دوقطبی چگونه درمان می شود؟
درحال حاضر نمی توان این بیماری را معالجه کرد اما درمانها می توانند نشانه ها را کنترل کنند. بیشتر افراد مبتلا می توانند برای تغییرات خلقی یا مشکلات رفتاری کمک حرفه ای بگیرند. درمانهای دائمی و ثابت بهتر از درمانهایی است که وسطش قطع شوند. راه های درمان عبارتند از:
- دارو. چند نوع دارو هستند که می توانند کمک کنند. افراد به نحو متفاوتی به دارو جواب می دهند بنابراین نوع دارو به بیمار بستگی دارد. گاهی شخصی لازم است که انواع مختلف دارو را امتحان کند تا بفهمد کدامیک برایش بهتر است. داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. بیماران همیشه باید درمورد این مشکلات با دکترشان صحبت کنند. به علاوه بیمار نباید یک دارو را بدون تجویز دکتر قطع کند. قطع ناگهانی دارو ممکن است خطرناک باشد و می تواند نشانه های دوقطبی را بدتر کند.
- روان درمانی. انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد که می تواند برای دوقطبی ها موثر باشد. روان درمانی به این افراد کمک می کند رفتارشان را تغییر دهند و زندگیشان را مدیریت کنند. همچنین در بهبود رابطه انها با خانواده و دوستانشان مفید است. گاهی اوقات روان درمانی به شکل خانواده درمانی است و اعضای خانواده را هم شامل می شود.
- درمانهای دیگر. برخی با دارو و روان درمانی بهتر نمی شوند. این افراد می توانند شوک الکتریکی را امتحان کنند. شوک الکتریکی یک جریان سریع الکتریکی ایجاد می کند که باعث بهبود مشکلات مغزی می شود.
گاهی افراد از مکمل های گیاهی یا طبیعی استفاده می کنند مثل اسید روغن امگا-۳٫ قبل از اینکه از این مکمل ها استفاده کنید با دکترتان صحبت کنید. دانشمندان هنوز نمی دانند که این محصولات چگونه روی مبتلایان دوقطبی تاثیر می گذارد. برخی ممکن است درطی درمان به داروی خواب هم نیاز داشته باشند.
اگر دچار اختلال دوقطبی هستم چگونه می توانم به خودم کمک کنم؟
شما می توانید تحت درمان قرار بگیرید و البته ان را رها نکنید. بهبود یافتن زمان می برد و ساده نیست. درمان بهترین راه برای بهتر شدن است. توصیه های زیر را رعایت کنید:
داروها و درمانتان را قطع نکنید.
نظم خواب و غذایتان را حفظ کنید.
خواب کافی داشته باشید.
حواستان به تغییرات خلقتان باشد و انها را تشخیص دهید.
به خودتان سخت نگیرید و صبور باشید. بهبودی زمان می برد.
چگونه می توانم به کسی که دچار اختلال دوقطبی است کمک کنم؟
به او کمک کنید تا نزد دکتر برود و تشخیص مناسب درمورد بیماریش دریافت کند.
صبور باشید.
تشویقش کنید که حرفبزند و بادقت به سخنانش گوش دهید.
تغییرات خلقش را درک کنید.
او را وارد فعالیتهای سرگرم کننده کنید.
به او یاداوری کنید که بهبودی با درمان مناسب امکان پذیر است.
کسی را می شناسم که در بحران است. چه کنم؟
اگر کسی را می شناسید که ممکن است به خودش یا کس دیگری اسیب بزند سریع کمک بگیرید. این کارها را می توانید انجام دهید:
او را تنها نگذارید.
با دکترش تماس بگیرید.
با اورژانس تماس بگیرید.
چگونه اختلال دوقطبی روی دوستان و خانواده تاثیر می گذارد؟
وقتی یک دوست یا عضوی از خانواده اختلال دوقطبی دارد روی شما تاثیر بسیاری می گذارد.
مراقبت از بیمار دوقطبی استرس اور است. شما باید با تغییرات خلق و مشکلات دیگری مثل سوء استفاده مواد یا بیکاری و ناسازگاریش را تحمل کنید. گاهی استرس رابطه شما با دیگران را هم سخت می کند. کسانی که از فرد مبتلا به بیماری دوقطبی مراقبت می کند ممکن است کار یا اوقات فراغتش را ازدست بدهد.
اگر از بیمار دوقطبی مراقبت می کنید حواستان به خودتان هم باشد. با کسی درمورد احساسات و دغدغه هایتان صحبت کنید. اگر استرتان را کم کنید بهتر می توانید به بیمار دوقطبی تان کمک کنید.