ترس چیست؟ و به چه شکل هایی دیده می شود؟

ترس چیست؟ و به چه شکل هایی دیده می شود؟ ترس، در صورتی که به طور کامل کنترل شود و به طور منطقی تعبیر گردد، واکنشی طبیعی، لازم، مهم و مفید تلقی می شود. ترس موجب می شود که شخص در مواجهه با مشکلات، بیش تر احتیاط بکند. برخی از دانشمندان بر این باورند که ترس یکی از صدها مورد غریزه یا انگیزه ای است، که انسان با آن ها به دنیا می آید. همه کودکان در مقاطع سنی مختلف در زندگی شان، دچار ترس و وحشت می شوند و این، معمولاً، یک بخش طبیعی از فرایند رشد آن ها محسوب می گردد. این ترس، در صورت غیرطبیعی تلقی خواهند شد که به صورت دائمی و به مدت طولانی در کودک باقی بمانند، ذهن کودک را به طور کامل اشغال کنند، یا در تمام  فعالیت های عادی وی مداخله نمایند و تاثیر بگذارند. اگر کودک نتواند از چنین ترس هایی رهایی یابد، مبتلا به بیماری تشویش می گردد، که همان ترس بی مورد و بی اساس است.

ترس در گروه های سنی مختلف، به اشکال گوناگون دیده می شود. در هفته های اول عمر، نوزاد با ترس چندان آشنا نیست. در این دوران، تنها موارد ترسناک برای نوزاد، صداهای بلند و پرت شدن هستند و تا شش ماهگی، نوزاد از افتادن یا از شنیدن صداهای بلند مثل بوق اتومبیل می ترسد. هنگامی که کودک را در آغوش می گیریم و ناگهان او را به طرف بالا می اندازیم، کودک دست و پای خود را به اطراف باز کرده و شروع به گریه می کند.

از سن شش ماهگی و با افزایش شناخت کودک از محیط پیرامون خود، او می آموزد که چیزهای آشنا را از ناآشنا تشخیص دهد. در این سنین، او از نزدیک شدن به غریبه ها می ترسد. از طرف دیگر، والدین، خواهر، برادر و سایر نزدیکان خود را می شناسد، و در نتیجه  در حضور آن ها، احساس امنیت بیش تری می کند. اما اگر شی ناآشنایی، که به ویژه بزرگ، درخشان و پر زرق و برق باشد (مثل عروسک پشمالو) در مقابل او قرار بگیرد، کودک دچار احساس ترس می شودد. زمانی که کودک می ترسد، او را در آغوش بگیرید، به او اطمینان بدهید و او را از محرک ترسناک دور کنید. به هیچ وجه، در چنین شرایطی، کودک را به زور به آغوش کسی نسپارید.

در یک کودک ۲ ساله، ترس از نشستن روی لگن دستشویی طبیعی است؛ در حالی که در یک کودک ۸ ساله، همان ترس کاملاً غیرعادی که در یک کودک ۸ ساله، همان ترس کاملاً غیرعادی و نابه جا محسوب می شود. کودکان نوپا معمولاً از تنها ماندن (جدا شدن از پدر و مادر)، اصوات آزاردهنده، زمین خوردن، حیوانات و حشرات، استفاه از لگن توالت، حمام کردن و تاریکی شب می ترسند. کودک دوساله، از هر چیزی می ترسد؛ زیرا شناخت او نسبت به محیط پیرامون، ناقص است و تنهایی، تاریکی و موارد مشابه، او را به وحشت می اندازد.

در سن سه سالگی، ترس با ماهیتی دیگر و به صورت گذرا دیده می شود. در این سن، ترس های معمول عبارتند از: ترس از بلندی، مکان های ناآشنا و نامطمئن،  بیگانه ها و صداهای بلند.

در سن چهارسالگی، کودک با اتکا به قدرت و توان بدنی که در خود سراغ دارد، تلاش می کند تا بر ترس خود از حیوانات غلبه کند و آن ها را از خود براند. اما برخی از جانوران، هم چنان، او را خواهند ترساند.

در سن پنج سالگی، خیال بافی در کودک قوی تر می شود و به همین دلیل کودک بیش تر به تخیلات و تصورات خود می پردازد و از موجودات خیالی که مخلوق ذهن او هستند، می ترسد.

در شش سالگی، در عین جرأت و بی باکی، کودک از شکستگی، خون، زخم و آسیب های بدنی می ترسد. گاهی اوقات، تنبیه زیاد از طرف والدین، باعث خواهد شد که کودک عصبی شود و در خواب کابوس هایی را ببیند که حتی هنگام بیداری هم او را رها نمی کنند. کودکان در این سن، در مکان های تاریک، دچار خیال پردازی با مفاهیمی از قبیل هیولا و جادوگر می شوند و در نتیجه، از رفتن به دستشویی خودداری می نمایند و شب ها خود را خیس می کنند. در چنین شرایطی، والدین می توانند با استفاده از روش های درمانی مانند خواندن شعر و سرود و قصه گویی، ترس کودک را به تدریج کاهش بدهند. هم چنین، برای منحرف کردن ذهن کودک، می توانید از او بخواهید که اعدادی را با صدای بلند بشمارد یا در مکان هایی مانند دستشویی، با او صحبت کنید.

علت ترس از حیوانات و حشرات، معمولاً شناخت ناکافی کودکان از زندگی، نحوه تغذیه، شکل ظاهری و حرکات حیوانات است. در بعضی از کودکان، ترس از حیواناتی مانند سگ، گربه، موش، یا مرغ و جوجه دیده می شود. در این شرایط، می توان به تدریج کودک را به مواجهه با حیوان ترس آور عادت داد. به عنوان مثال، می توانید با خریدن یک جوجه و تبدیل آن به مرغ یا خروس آشنا نمایید و ترس غیرمنطقی او را از بین ببرید. نوع و محتوای ترس ها، در سنین ۷ الی ۱۲ سالگی، با ان چه که در سنین قبل وجود داشته است، کاملاً متفاوت خواهد بود. زیرا در این سنین، علاوه بر عوامل خانواده، خویشان، بستگان و نیز تخیل و اوهام، عامل مدرسه نیز به زندگی کودک اضافه می گردد و در نتیجه، کودک ترس های جدیدی را تجربه می کند.

ترس از رفتن به مدرسه، یکی از ترس های متداول کودکان استکه موجب ناراحتی و آزار والدین می شود و گاهی به صورت تجربه وحشت و اضطراب در هنگام خروج از منزل ظاهر می کردد. ترس از مدرسه، در دخترها بیش تر از پسرها دیده می شود و علت اصلی این نوع ترس، اضطراب ناشی از جدایی از والدین می باشد. این گونه از ترس ها، معمولاً با عوارض جسمانی مانند دل  درد، سردرد و استفراغ همراه هستند.

در هشت سالگی، ترس از آیب و آتش و در ده سالگی، ترس از کتک خوردن، و امتحان شفاهی، در دختران و پسران، مشهود خواهند بود.

لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.