فرزند‌پروری متعادل
فرزند‌پروری متعادل : به‌طورکلی به‌عنوان والدین یک نوجوان و به طور خاص به‌عنوان والدین نوجوانی با هیجانات شدید، شما نیز همچون سایر والدین ممکن است گرفتار دردسر‌های عظیمی همچون طرز فکر «همه یا هیچ» شده باشید. هم شما و هم فرزندتان ممکن است به فکر کردن غیر منعطف عادت کرده باشید که در آن برای […]
فرزند‌پروری متعادل : به‌طورکلی به‌عنوان والدین یک نوجوان و به طور خاص به‌عنوان والدین نوجوانی با هیجانات شدید، شما نیز همچون سایر والدین ممکن است گرفتار دردسر‌های عظیمی همچون طرز فکر «همه یا هیچ» شده باشید. هم شما و هم فرزندتان ممکن است به فکر کردن غیر منعطف عادت کرده باشید که در آن برای مسائل مختلف تنها دو راه‌حل قائل می‌شوید.
مثلاً خوب یا بد، درست یا غلط، عادلانه یا ناعادلانه. اگر هیجانات فرزند شما شدید باشد، ممکن است برخی افراد را بهترین و برخی دیگر را بد‌ترین آدم‌ها ببیند، گاهی برای رسیدن به هدفی شدیداً رقابت کند و گاهی آن موضوع اصلاً برایش اهمیت نداشته باشد، گاهی استقلال کامل بخواهد و گاهی بخواهد وابسته به دیگران باشد یا گاهی شمارا پس بزند و گاهی ملتمسانه به دنبال جلب‌توجه شما باشد.
شما نیز ممکن است تربیت فرزندتان را با طرز فکر «حرف، حرف من است» جلو ببرید. شما ممکن است واکنش‌های هیجانی به روش‌های فکری فرزندتان نشان داده و به نشان دادن واکنش‌های افراطی فکر کنید.
یافتن مسیر میانه: طرز فکر دیالکتیک
داشتن طرز فکر دیالکتیک به این معنی است که شما برای نقطه نظرات مخالف نیز ارزش قائل باشید. این طرز فکر روشی ارائه می‌کند برای علاج تضاد‌های موجود در دنیای واقعی و بین افراد مختلف و به‌عبارت‌دیگر راه میانه‌ای می‌سازد که از طریق آن طرفین می‌توانند به سازش برسند.
فرزند‌پروری متعادل : همچنین این رهیافت به معنی کاهش طرز فکر‌های افراطی، قاطع و خشک است. آن‌چنان‌که طرفین بتوانند نقطه نظرات متفاوت را پذیرفته و با آن‌ها کنار بیایند. شما و فرزندتان موضوعات را به شکل‌های مختلفی درک می‌کنید و اغلب اهدافتان با یکدیگر در تعارض قرار دارند که این امر خود موجب کشمکش بین شما شده و هرکدام سعی دارید که طرف مقابل را متقاعد به رأی خود کنید.
خیلی اوقات ممکن است به بن‌بست رسیده و نتوانید بحث‌ها را جلو ببرید. یافتن راه میانه از طریق گفتمان دیالکتیک به شما در کاهش این کشمکش‌ها کمک کرده و به شما و فرزندتان اجازه می‌دهد که از جایگاه خود جابجا شده و به دنبال راه‌حل مسئله و فهم حرف طرف مقابل باشید. ایده‌های زیر به شما کمک می‌کنند که از طریق طرز فکر دیالکتیک راه میانه را پیدا کنید:
- در برخورد با موقعیت‌ها، شرایط، افراد و حتی وقایع گذشته بیش از یک دیدگاه ارزشمند و نافذ وجود دارد.
- بهتر است از دیدگاه «همه بد هستند» یا «همه خوب هستند»، کناره‌گیری کنید.
- تغییر ممکن و محتمل است.
- مفاهیم، معانی و حقیقت طی گذشت زمان دست‌خوش تغییر می‌شوند.
- نظر شما در مورد موارد مختلف طی گذشت زمان تغییر خواهد کرد.
پویایی خانواده و چند دیدگاهی بودن
فرزند‌پروری متعادل : ممکن است شما نیز همانند سایر والدین بسیاری از مواقع به خاطر مشاهده برخی رفتار‌های فرزندتان گیج شوید. ذهن و جسم فرزند شما در حال رشد است لذا باید انتظار تغییرات پیوسته را از او داشته باشید. وقتی‌که بپذیرید فرزندتان دائماً در حال تغییر است، راحت‌تر می‌توانید راه‌هایی برای واکنش نشان دادن به او پیدا کنید که (۱) منعطف و درعین‌حال ماندگار هستند، (۲) موجب استقلال بیشتر فرزندتان می‌شوند، هرچند که در مواقع ضروری در دسترس او باشید و (۳) حدومرزها و ساختار‌های شمارا تعیین می‌کنند. درحالی‌که می‌دانید فرزندتان ممکن است تجربیات متفاوتی داشته و تصمیمات گوناگونی بگیرد.
فرزند‌پروری متعادل : ممکن است خیلی اوقات خود را با همسر یا فرزندتان در حال نزاع و درگیری ببینید. بر سر اینکه آنچه به آن اعتقاد دارید یا می‌خواهید انجام دهید بهتر است و شما همه‌چیز را بهتر می‌دانید. ممکن است انرژی زیادی صرف این امر کنید که به همه ثابت شود که حقیقت، آن چیزی است که شما فکر می‌کنید. در همان لحظه ممکن است اعضای دیگر خانواده نیز سعی در متقاعد کردن شما داشته باشند که حقیقت چیزی است که آن‌ها می‌گویند. چنین کشمکش‌هایی تنها می‌توانند به کشمکش‌های بیشتر ختم شوند.
- وقتی‌که منطق شما به شکل درست یا غلط شکل‌گرفته باشد، تنها جایگزین برای درست بودن چیزی، غلط بودن آن است. افراد به شکل محترمانه‌ای با یکدیگر دعوا می‌کنند تا اینکه دیگران را متقاعد کنند که رفتار و گفتار آن‌ها غلط نیست و مطمئن شوند که بقیه آن‌ها را تائید می‌کنند. این نکته در خانواده‌ها محرز‌تر است. فرزندان همواره می‌خواهند که والدینشان با آن‌ها موافقت کنند، زیرا عدم موافقت والدین با آن‌ها دلیل بر نادرست بودن رفتار آن‌هاست که نمی‌توانند آن را تحمل کنند.
- نزاع بین والدین نیز معمولاً اوقاتی شکل می‌گیرد که یکی از آن‌ها سعی می‌کند دیگری را متقاعد کند که شیوه‌ی فرزند‌پروری خودش بهتر و مناسب‌تر است. راه‌حل چنین مسائلی این است که بپذیریم دیدگاه‌های مختلفی در مورد یک موضوع ممکن است وجود داشته باشد و به دنبال این باشیم که از هر دیدگاه، چه چیزی درست است (به‌عبارت‌دیگر بپذیریم که مجبور نیستیم نظر یک نفر را برای اینکه به نظرمان درست نیست، غلط قلمداد کنیم).
انتخاب مسیر میانه: چگونه دیالکتیک فکر کنیم
فرزند‌پروری متعادل : ابزار‌های ویژه و خاص بسیار زیادی وجود دارند تا به شما کمک کنند که روش گفتار و ارتباطاتتان را تغییر داده و درنتیجه دیالکتیک فکر کنید. به کمک این ابزارها بهتر می‌توانید مسیر میانه‌ای که شمارا به فرزند‌پروری متعادل می‌رساند را پیدا کنید. یکی از راحت‌ترین روش‌ها برای گذار از طرز فکر خشک به طرز فکر دیالکتیک، تمرین استفاده نکردن از کلمه‌ی «اما» است. در عوض هر جا که ممکن باشد می‌توانید از کلمه «و» استفاده کنید. در مورد معانی مختلفی که از عبارات زیر حاصل می‌شوند فکر کنید:
- خیلی خوشحالم که امتحانت را خوب دادی اما هنوز می‌بایست به درس خواندنت ادامه بدهی.
- خیلی خوشحالم که امتحانت را خوب دادی و هنوز از تو می‌خواهم که به درس خواندنت ادامه بدهی.
یا این جمله‌ها:
- خیلی وقت‌ها به تو افتخار می‌کنم، اما از رفتاری که الان از خودت نشان دادی نا‌امید شدم.
- خیلی وقت‌ها به تو افتخار می‌کنم و از رفتاری که الان از خودت نشان دادی نا‌امید شدم.
فرزند‌پروری متعادل : در جمله‌هایی که در آن‌ها از «اما» استفاده می‌شوند، قسمت اولی جمله توسط قسمت دوم ضایع می‌شود. فرزند شما بیشتر به قسمت دوم فکر می‌کند، به اینکه چه‌کارهایی هنوز نکرده است و اینکه باعث نا‌امیدی شما شده است؛ اما به کار بردن «و» باعث تصدیق تمام دیدگاه‌های موجود در جمله می‌شود. فکر کردن دیالکتیک را با این تغییر کوچک و درعین‌حال فراوان تمرین کنید و گفتار خود را اصلاح کنید.
- هنگامی‌که والدین این تغییر قدرتمند را در گفتار‌شان ایجاد کنند، نشان می‌دهند که دیدگاهشان نسبت به جهان، توانایی‌شان در پذیرش تعارض‌ها و طرز فکر و ارتباطشان با فرزند خود را تغییر داده‌اند. این روش‌های اضافی را نیز برای اینکه طرز فکر‌تان بیشتر به دیالکتیک نزدیک شود ببینید (میلر، راتوس و لینهان ۲۰۰۷):
- از طرز فکر «هردو» به‌جای طرز فکر«یا این یا آن » استفاده کنید. به‌عنوان‌مثال حالتی را در نظر بگیرید که فرزندتان بتواند هم مهربان باشد و هم مستقل به‌جای اینکه یا مهربان باشد یا مستقل.
- استفاده از عبارات خشکی مانند: «همیشه»، «هیچ‌گاه»، «هیچ‌کس» و معادل‌های آن‌ها را به حداقل برسانید.
- مایل باشید که راه‌حل‌های جایگزین را نیز در نظر گرفته و نظرات دیگر را نیز ارزشمند بشمارید، حتی اگر باعقیده‌ی شما یکی نباشد و شما با آن‌ها موافق نیستید.
- از عباراتی نظیر «تنها راه ممکن این است که …» بپرهیزید و سعی کنید آن را با عباراتی نظیر «من این‌گونه فکر می‌کنم که …» یا «من احساس می‌کنم که …» جایگزین کنید.
در جدول زیر شکل دیالکتیک و غیر دیالکتیک برخی عبارات را آورده‌ایم. به این توجه کنید که چگونه (۱) بیان‌های غیر دیالکتیک چگونه طرز فکر سیاه‌وسفید (که در بچه‌های با هیجانات شدید دیده می‌شود) را نشان می‌دهد (۲) بیان‌های دیالکتیک شامل کلمات خشک و سفت‌وسخت نبوده و راه‌های جایگزین و دیدگاه‌های متعادل‌تر را می‌پذیرند.
غیر دیالکتیک دیالکتیک
من به همه اعتماد دارم.
یا
من به هیچ‌کسی اعتماد ندارم. من به برخی افراد اعتماد می‌کنم و برایم سخت است که به همه‌ی افراد اعتماد کنم.
نمی‌توانم هیچ کاری را درست انجام دهم.
یا
همه‌ی کار‌ها اغلب برای من آسان هستند. برخی کار‌ها برای من آسان هستند درحالی‌که برخی دیگر برایم چالش‌برانگیزند.
نمی‌توانم تحمل‌کنم که تو مرا کتک بزنی.
یا
اصلاً برایم سخت نیست که مرا کتک بزنی. وقتی مرا کتک می‌زنی از دست‌تو عصبی می‌شوم اما هنوز دوستت دارم.
چالش‌های طرز فکر قطبی برای والدین و بچه‌ها
شما و فرزندتان مانند بسیاری از خانواده‌های دیگر ممکن است گاهی اوقات به‌صورت قطبی فکر کرده و به این شکل به یکدیگر واکنش نشان دهید که خود موجب به وجود آمدن ناهنجاری‌های دیالکتیک می‌شود. اگر فرزند شما دارای هیجانات شدید است این‌گونه الگو‌ها خشک‌تر و کشمکش‌های حاصله قوی‌تر می‌شوند تا جایی که هرکدام از شما در دیدگاه و نقطه‌نظر خود غرق می‌شوید. واکنش‌های خشک و افراطی در بلند‌مدت به‌ندرت مؤثر واقع‌شده و می‌توانند بنیان خانواده را از هم بپاشند. حتی ممکن است که شما و همسرتان هرکدام به‌صورت جداگانه دیدگاه افراطی خود را داشته باشید، به این خاطر که هرکدام می‌خواهید کاری که دیگری کرده را تلافی کنید. این‌گونه رفتار واقعاً موجب بروز ناسازگاری و سردرگمی خواهد شد. هرگاه که شرایط و هیجانات تغییر کنند یا شما و فرزندتان به این فکر کنید که به چیزی که می‌خواستید نرسیدید، ممکن است هر یک از شما از دیدگاه افراطی قبلی خود به دیدگاه افراطی دیگری سوق پیدا کنید. شما و فرزندتان ممکن است بین اتخاذ دیدگاه‌های افراطی مختلف در مورد چنین مسائلی دو دل باشید (میلر، راتوس و لینهان ۲۰۰۷):
- واکنش نشان دادن به رفتار‌های نوجوانانی معمول در مواقعی که مشکل‌دار به نظر برسند، یا واکنش نشان دادن به رفتار‌های مشکل‌دار در مواقعی که معمولی به نظر برسند.
- روان بودن در رفتار و اینکه حدومرزهای چندانی نداشته باشید یا اینکه تا حد زیادی بر فرزندتان سخت گرفته و او را محدود کرده باشید.
- بیش‌ازحد اختیار دادن به فرزند یا کنترل کردن زیاد و مستقل بار نیاوردن او.
اگر می‌بینید که خیلی خشک و سفت‌وسخت نسبت به فرزندتان واکنش نشان می‌دهید یا بین حدومرزهایی که برای او می‌گذارید دو دل هستید، می‌توانید فرزند‌پروری خود را مؤثرتر کنید اگر (۱) متعادل‌تر باشید، افراطی نبوده و راه‌هایی برای مصالحه بیابید (۲) به‌جای هیجانی برخورد کردن، نسبت به رفتار‌های او خردمندانه‌تر واکنش دهید (۳) روشی بیابید که رفتار‌ها را در همان لحظه ارزیابی کنید، بدون ترس از آینده و گذشته و (۴) یاد بگیرید که چه چیزی ویژه‌ی دوره‌ی نوجوانی است (و چه چیزی نیست)، به خاطر بسپارید که نوجوانی دوران آزمون‌وخطاست، دوره‌ی سرکشی و رفیق‌بازی است.
لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.
