تکنیک های بهبود روابط والد – کودک/قسمت هفتم

اموزش برخی از تکنیک های بهبود روابط والد – کودک

تکنیک بعدی ابراز عواطف به کودکمان تماس فیزیکی با کودک هست. یکی از مادر ها می گفت یکی از جایزه هایی که برای پسرش با توافق یکدیگر تعیین کرده بودند، یک بغل مامانی بود. در واقع هرکدام که کار خوبی می­کردند جایزه شان بغل مامانی بود.

این بغل مامانی شامل این میشد که هر دو نفر  همدیگر را بغل می کنند و  محکم گونه همدیگر را بوس می کنند. این رابطه­ی قشنگ کاملاً دو طرفه بود. یعنی وقتی مادر هم کار خوبی انجام میداد جایزه­اش همین بود. این مادر باهوش، با هیجانی که به این در آغوش کشیدن که شاید برای بسیاری از ما عادی و سرسری شده باشد و به راحتی انجامش میدهیم، داده بود که باعث میشد پسرش فکر کند آغوش بالاترین جایزه­ی دنیاست.

میزان علاقه­ی بین این نفر یعنی مادر و کودک واقعاً‌ تحسین برانگیز بود. پس فقط تماس فیزیکی به صرف بوسیدن، بغل کردن،‌ نوازش کردن، یا ماساژ دادن کودک نیست. این تماس می تواند دو طرفه باشد و حتماً‌ حتماً باید والدین نشان بدهند از این کار لذت می برند و چک بکنند کودک این نوع رفتا را، مثلاً‌ نوازش کردن یا قلقلک کردن را دوست دارد یا ندارد.

این تکنیک در فرهنگ ها و شرایط مختلف ممکن است کمی نیاز به دستکاری داشته باشد. یعنی اگر در منطقه­ای زندگی می کنیم که کودکان را مسخره می کنند مادرشان هر روز صبح بیاید جلوی مدرسه بغلشان کند، قبل از اینکه بروم سرکلاس باید حواسمان باشد اگر احساس کودکمان هنوز انقدر محکم نشده که جلوی تمسخر بقیه یا قلدری هایشان ایستادگی کند. پس ما نباید جلوی مدرسه این رفتار را داشته باشیم.

در عوض می توانیم موقعی که کودک می خواهد سرکلاس برود به وی دست دهیم. آرام در گوشش بگویم که خیلی دوستش داریم و امیدواریم روز خیلی خوبی داشته باشد.

تمرین و تکرار با خود :

تکنیک بعدی این است که روی خودتان کار کنید. کودک نباید شاهد درگیری والدین چه به صورت مستقیم چه به صورت غیرمستقیم باشد. مستقیم یعنی در حضور کودک نباید دعوا  یا به هم بی احترامی کرد.

غیر مستقیم هم یعنی کودک دعوا را ندیده امّا از رفتار والدینش می تواند حدس بزند که یک خبری هست، یک درگیری یا کدورتی پیش آمده، آنها مثل همیشه نسبت به همدیگر رفتار نمی کنند. حتی اگر با همسرتان مشکل دارید جلوی کودکان باید با هم محترمانه رفتار کنید.

دمدمی مزاج هم نباشید. اگر یک روز خیلی به کودکتان مهربانی کنید و یک روز حوصله نداشته باشید باعث میشود کودک سردرگم شود. احساس کند خیلی دوست داشتنی نیست یا نگران باشد کار اشتباهی کرده است و برای همین غصه بخورد و از دست خودش عصبانی بشود.

سعی کنید روی خودتان هم کار کنید، کلاس بروید، یک سری کتاب ها رو بخونید که سریع عصبانی و مضطرب نشوید وقتی کودک شما مدام میبیند که درحال گریه ، نگرانی یا عصبانیت هستید، ترجیح میدهد خیلی جلوی چشم شما نباشد. برای همین یک فرصت خوبی برای شکل گیری روابط عاطفی بین شما پیش نمی­آید. کودک چون ضعیف است و هنوز اعتماد به نفس ندارد برای بروز احساساتش به یک محیط ثابت و امن نیاز دارد.

غر زدن ممنوع :

مدام غر نزنید، کودک را برای هر موضوعی تحقیر نکنید، او را با بقیه کودکان مقایسه نکنید، این گونه این پیغام را به کودکتان می دهید که ” شما اون فلانی رو دوست دارید امّا کودکتون رو نه ” احساسات کودک را نادیده نگیرید.

وقتی کودک ناراحت است که دوستش با او  قهر کرده سریع نگوید که”  اون که مهم نیست یک دوست جدید پیدا می کنیم اصلاً‌ تو هم باهاش قهر کن ” شاید این موضوع برای شما خیلی پیش پا افتاده باشد امّا برای کودک ممکن است خیلی مهم باشد.

حواسمان باشد،احتمال دارد کودکان به خاطر یک موضوع کوچک بسیار مضطرب یا خیلی غمگین شوند. احساسات کودک، هر آن چه هست را درک کنید. آنها را مواخذه نکنید. سعی کنید با آنها همدلی کنید و حل مسئله را در این بین به آنها یاد بدهید.

رفتارهای خوب کودکتان را نادیده نگیرید :

وقتی کودک می بیند که رفتارهای خوبی که از خودش نشان میدهد را والدین می بینند و تشویق می کنند نه تنها باعث میشود سعی کند این رفتارها را بیشتر نشان بدهد بلکه میفهمد برای والدینش مهم است و آنها دوستش دارند.

وقتی کودک به خاطر خجالتی بودن احساساتش را ابراز نمیکند کم کم توی اجتماع گوشه گیر میشود فرد منزوی و تنهایی میشود از سویی دیگر وقتی کودک نتواند درمورد احساساتش درست حرف بزند ممکن است آنها را به صورت فیزیکی بروز بدهد.

اینجاست که از دید بقیه آنها یک سری کودک پرخاشگر یا تکانشی میشوند همین موضوع باعث میشود روابط کودک هم با شما که والدینش هستید و بقیه افراد خیلی خوب شکل نگیرد.

با بازی های مختلفی می توانید اسم احساسات را به کودک یاد بدهید که بتوانید درباره­ی آن ها حرف بزنید از اینترنت عکس های صورت هایی که هیجانات مختلف مثل خشم، ترس، خوشحالی، ناراحتی، اضطراب را نشان میدهد بگیرید از کودک بپرسید هر صورت و عکس چه حسی وجود دارد؟ 

تایم دست به کار شدن :

در اینجا می توانید از او بپرسید” فکر می کنی چه اتفاقی واسه اون عکس افتاده که الآن ناراحتِ یا الآن خوشحال ” از این طریق می فهمیم که کودک از چه چیز هایی می ترسد؟ چه چیزی  مضطربش می کند؟

و چه چیزی خوشحالش می کند؟ یا اینکه یک سری بیضی یا آدم بکشید که جای صورتش خالی است با گفتن یک داستان از کودک بخواهید صورت آن آدم داستان را بکشد تا نشان بدهد آن آدم چه حسی دارد مثلاً‌ داستان می تواند اینطوری باشد :

” علی کوچولو تو راه مدرسه بود که یهویی زمین خورد زانوش هم حسابی زخم شده الآن علی چه شکلی شده؟ چه حسی داره؟ بیا صورتش و نقاشی بکشیم ” حتماً‌ در اوایل این تمرینات به کودک نام احساسات را یاد بدهید.

رابطه مناسب با کودک :

هرچه قدر رابطه­ی شما و کودکتان صمیمی تر باشد کمتر لازم است به کودک امر و نهی کنید یا کودکتان را تنبیه بکنید و خیلی منطقی است که یک سری کارها را انجام بدهید.

از برخی کارها هم تا جایی که ممکن است اجتناب کنید و کمتر انجامشان بدهید. چندتا تله هست که والدین خیلی در آن گیر می کنند. توضیح آنها کمک میکند روابط خودتان و کودکتان را مقداری بهتر کنید. اولین و مهمترین­اش این است که به کودک نگاه نمی کنید، وقتی کودک می خواهد باشما صحبت کند.

مشغول ظرف شستن هستیم، فیلم نگاه می کنیم، به جای اینکار بهتر است چند لحظه­ای دست برداریم، به کودک نگاه کنیم ممکن است کودک هنوز بلد نباشد با عنوان اینکه من عصبانی­ام با شما حرف بزند ولی وقتی به او نگاه میکنید می بینید صورتش قرمز شده، اخم هایش در هم رفته ، نفس هایش بریده بریده شده به او نگاه کنید و بگویید که ” اوه اوه انگار خیلی عصبانی هستی عزیزم می خوای کمی آب بهت بدم بخوری ی ذره آروم تر بشی بعد برا من توضیح بدی که چی شده که شما انقدر عصبانی شدی”

رفتار های فیک ساختگی :

تله­ی بعدی این است که الکی سر تکان ندهید نگویید :” آهان خب اوهوم آره گوش می دم” کودک متوجه میشود همان جا ازشما می پرسد” گوش میدادی اصلاً‌ چی گفتم؟

” وقتی هم شما به اوبگویید” عزیزم من هم می توانم تلویزیون ببینم هم به شما گوش بدم” باید انتظار داشته باشید که کودک از شما ناامید شود و برود. 

بعد از آن هم  کمتر با شما حرف بزند یا وقتی که شما بعداً‌ می خواهید با او حرف بزنید بازی بکند بعد به شما بگوید که “من هم می تونم بازی کنم هم به شما گوش بدم مامان عزیزم ” اتفاقی که برای ما افتاده، برای کسی انگار گوش نمیدهد، باعث میشود که ما کم کم دلسرد بشویم  و احساس کنیم برای طرف مقابل خیلی مهم نیستیم هیچ وقت زمانی که کودک  درباره­ی موضوع احساسیش حرف میزند شروع به نصیحت کردن نکنید.

وقتی احساس کودکتان را می فهمید رابطه­ی مثبت بیشتری با او برقرار می کنید. به فرزندتان کمک می کنید که باور کند دوست داشتنی و پذیرفته شده است و او هم تلاش می کند همین حس را به شما بدهد.

مروری بر تکنیک ها :

نهایتاً اگه بخواهیم به طور خلاصه همه­ی تکنیک ها را مرور کنیم، می توانم ده مورد را نام ببرم. نکته­ی اول یا تکنیک اولمان در واقع هر روز به کودکتان بگویید دوستش دارید. اصلاً‌ مهم نیست چند سالش شده یا الآن با شما جروبحث داشته است.

اتفاقاً‌ این زمان،تایم بسیار مناسبی که به او اعلام کنید که شما او را دوست دارید. فقط این رفتار خاص­اش را نمی پسندید و از این طریق یک مقدار هم حس عصبانیتی که دارد را کم بکنید. به علاوه اینکه به او یاد آوری می کنید که این رفتار ناشایست یا این رفتار از نظر این خانواده ممنوع است.

تکنیک بعدی اینکه با کودک بازی کنید عروسک بازی، توپ بازی‌، بازی های هوشی اصلاً‌ تفاوتی با هم دیگر ندارند. مهم این است که شما هر دو از این بازی ها لذت می برید و فعالیت مشترکی داشته باشید. بگذارید کودک شما آن بخش کودکانه­ی شما را هم ببیند و با او کم کم دوست شود.

بازی های کودکان :

اغلب کودکان بزرگ تر، بازی های کارتی، شطرنج یا بازی های کامپیوتری را ترجیح میدهند شاید لازم باشد یک مقدار اطلاعات کامپیوتری خودتان را بالا ببرید یا مقدار در مورد شطرنج یا قوانین بازی های کارتی اطلاعات بیشتری کسب کنید ولی کودکان کوچک تر بازی با شما را  در صرف بازی کردن دوست دارند.

شاید خود نوع بازی هم برای آنها  فرق زیادی نکند. در تکنیک سوم می توانیم بگوییم که یک سری کلیدواژه یا کلمه های رمز را بین خودتان بسازید. زبان مشترک باعث میشود که آدم ها با یکدیگر احساس نزدیکی بیشتری داشته باشند. مثلاً‌ می توانید در  یک سری از مواقع که می خواهید به او ابراز احساسات بکنید یک نام مستعار مثبت برای کودکتان بگزارید.

در تکنیک بعدی می توانیم از مراسم خاص استفاده کنیم. مثلاً‌ مراسم قبل خواب با هم مسواک بزنید. برایش کتاب بخوانید یا با هم دیگر آواز قبل خواب و بخوانید یا از کودکتان اگر می تواند کتاب بخواند بخواهید که یک صفحه کتاب قصه بخواند.

جمع بندی چند تکنیک کاربردی :

تکنیک پنجم اینکه در مورد اعتقادات و باورهاتیان با کودک حرف بزنید بگذارید آزادانه هر سوالی که دارد بپرسد و سعی کنید صادقانه به او جواب بدهید. این کمک می کند که کودک احساس کند شما را بیشتر میشناسد. تکنیک ششم در مورد اینکه بگذاریم کودکان به ما کمک بکنند.

کمک در خرید کردن یکی از کارهایی که در هر سنی کودک بتواند انجامش دهد یا اینکه در دادن نظر به شما کمک کند. مثلاً‌ از کودک بپرسید به نظرش کدام از این کفش ها بهتر است ؟ و چرا؟ این سوال به او حس مفید بودن و مهم بودن میدهد.

 تکنیک هفتم در مورد غذا خوردن است سعی کنید غذا را با هم دیگر به صورت یک خانواده­ی کامل بخورید. کل خانواده تا جایی که امکان دارد باهم غذا بخورید و در طول غذا خوردن تلویزیون را خاموش کنید و سعی کنید با هم دیگر حرف بزنید.

ادامه مطلب :

تکنیک هشتم برای کودک وقت اختصاصی بگذارید که قبلاً‌ هم اشاره شد. کارهایی را انجام میدهیم که کودک دوست دارد و خطری برایش ندارد همینطور اگر چند کودک دارید باید برای هرکدام از آن ها وقت جداگانه بگذارید و هر والد حتماً‌ باید وقت اختصاصی با کودک داشته باشد.

در تکنیک نهم می توانیم بگویم که به او حق انتخاب بدهید مثلاً‌ چند تا گزینه به او پیشنهاد بدهید و از او بخواهید یکی را انتخاب کند و تکنیک دهم اینکه علایق کودکتان را بشناسید و در مورد آنها با او حرف بزنید.

نویسنده: فاطمه حیدری کارشناس ارشد روانشناسی