روابط بین زوجین و مهارت‌های ارتباطی
روابط بین زوجین و مهارت‌های ارتباطی : آیا آموزش مهارت‌های ارتباطی برای بهبود روابط بین زوجین کافی است؟ به‌عنوان یک زوج درمانگر همواره از کار با زوجین و مشاهده رضایت آن‌ها بعد از موفقیت در حل تعارضاتشان احساس رضایت داشته‌ام. دیدن لبخند رضایت هر یک از زوجین، زمانی که لحن مناسبی را از پارتنر خود […]
روابط بین زوجین و مهارت‌های ارتباطی : آیا آموزش مهارت‌های ارتباطی برای بهبود روابط بین زوجین کافی است؟
به‌عنوان یک زوج درمانگر همواره از کار با زوجین و مشاهده رضایت آن‌ها بعد از موفقیت در حل تعارضاتشان احساس رضایت داشته‌ام. دیدن لبخند رضایت هر یک از زوجین، زمانی که لحن مناسبی را از پارتنر خود دریافت می‌کنند و یا صحبت‌هایی را می‌شنوند که مدت‌ها برای آن‌ها انتظار کشیده‌اند پاداش زحمت‌های من به‌عنوان یک درمانگر است.
آموزش مهارت‌های ارتباطی به زوجین، باعث افزایش امید و ارزش در آن‌ها شده و باعث می‌شود هر یک از آن‌ها به هنگام خروج از اتاق درمان احساس پیروزمندی داشته باشد و مسلماً این موضوع یکی از آرمان‌های اساسی هر درمانگری است.
اما مهارت‌های ارتباطی بنیادی به چه چیزهایی می‌گویند؟
گزاره‌های حاوی «من»
گزاره‌های شامل «من» اساس ارتباط موفق را تشکیل می‌دهند. در این مهارت فرد تشویق می‌شود به‌جای اینکه روی سرزنش کردن و شرمسار کردن طرف مقابل تمرکز کند و از جمله‌هایی با فاعل «تو» استفاده کند، احساسات درونی خود را بیان کرده و روی آن متمرکز شوند. این مهارت از چیزی که به نظر می‌آید سخت‌تر است. از مراجعین خود بخواهید آخرین جروبحث خود را به یاد آورده و جملات خود را تا حد امکان بازگو کنند. با این تمرین آن‌ها متوجه میزان تکرار گزاره‌های «تو» محور خواهند شد. برای گفتن گزاره‌های صحیح «من»، فرد باید قادر به شناسایی احساسات واقعی خود باشد و توان بیان آن را در قالب کلمات در خود پرورش دهد. تفاوت این دو سبک گفتار را در دو جمله زیر می‌بینید:
گزاره «من»: وقتی در جواب تماس من، زنگ نزدی من عصبانی شدم.
گزاره «تو»: تو به‌موقع به من زنگ نزدی و من خشمگین شدم.
گزاره «من»: وقتی به من میگی «اینکارو اشتباه انجام دادی» ناراحت میشم و احساس ترس می‌کنم.
گزاره «تو»: ازینکه همش به من میگی چه‌کاری رو اشتباه انجام دادم خسته شدم.
مسلماً شناسایی احساسات در موقعیت‌های مختلف همیشه ساده نیست ولی باید توجه کرد گزاره‌های «من» اولین قدم بهبودی روابط است.
قدردانی
زمانی که زوجین درگیر تحریفات شناختی مثل تعمیم و یا فیلترهای ذهنی می‌شوند و رابطه‌شان به مشکل می‌خورد قدردانی کردن باعث خروج از چرخه نامطلوب می‌شود. پیدا کردن لحظاتی که بتوان به خاطر آن‌ها از شریک قدردانی کرد گاهی در لحظات عصبانیت و خشم سخت می‌شود ولی بیان کردن کوچک‌ترین موردی که به خاطر آن از درون احساس رضایت می‌کنید برای برون‌رفت از بحران کارساز است.
قدردانی کردن به معنی این نیست که ناراحتی‌های قبلی فراموش‌شده‌اند بلکه تنها راه گریزی از موقعیت تنش‌زاست. قدردانی حس مثبت به رابطه را در فرد القا می‌کند و علاوه بر آن فرد را برای انجام فعالیت‌های مثبت دیگر باانگیزه می‌کند.
استفاده از «و» به‌جای «اما»
تفاوت دو جمله زیر را به مراجع توضیح دهید:
«از اینکه ظرف‌ها رو شستی ممنونم ولی یادت رفته که زباله‌ها رو دم در بذاری»
«از اینکه ظرف‌ها رو شستی ممنونم و اگر زباله‌ها رو هم می‌بردی خیلی خوب می‌شد»
زمانی که از «اما» یا «ولی» در جمله‌های قدردانی استفاده می‌کنید، به نظر می‌رسد که رفتار مثبت پارتنر خود را نادیده گرفته‌اید و این کار به‌مرورزمان باعث دلسردی خواهد شد. تمرین‌های تغییر جملات به بهبود روابط کمک می‌کند.
شنیدن و تکرار کردن
غالب اوقات افراد تصور می‌کنند به حرف‌های شریکشان گوش می‌دهند درحالی‌که درواقع به تفسیری که از حرف‌های او دارند گوش می‌دهند.
برای مراجعین مثال بزنید: زمان‌هایی را به یاد بیاورید که شریک شما گفته: من احساس ناراحتی می‌کنم وقتی به من زنگ نمی‌زنی و دیر خونه میای من نگران میشم که کجایی و چه اتفاقی افتاده است؛ و این موضوع در ذهن شما تبدیل به این شده: تو بازم خراب کردی و من عصبانی‌ام.تو هیچ‌وقت هیچ کاری رو درست انجام نمیدی!
در این بخش به زوجین نشان دهید چگونه پیام‌ها در ذهن آن‌ها تغییر می‌کند و زمینه مشکلات بعدی را فراهم می‌آورد. در این مهارت، زوجین یاد می‌گیرند جملات یکدیگر را بدون کم‌وکاست تکرار کرده و با این تکرار درک بهتری از عواطف همدیگر به دست بیاورند و همچنین درصورتی‌که در درک پیام دچار اشتباه شده‌اند، فرصت اصلاح آن را برای یکدیگر فراهم کنند.
باید توجه داشت یادگیری هر ۴ مهارت ذکرشده برای بنیان نهادن یک رابطه درست و آرامش‌بخش ضروری است اما باید توجه داشت این مهارت‌ها تنها در سطح اولیه کاربرد دارند و برای درک عمیق‌تر از یکدیگر و ساختن رابطه بهتر، زوجین نیاز به پرورش مهارت‌های سطح دوم دارند. مهارت‌های سطح یک به افراد می‌آموزند چگونه ارتباط برقرار کنند اما به درک آن‌ها و همدلی آن‌ها کمک نمی‌کند.
برای بینش عمیق‌تر به رابطه، تمرین و آموزش مهارت‌های سطح دوم نیز لازم است که در مقاله‌ای دیگر به‌طور مفصل در مورد آن صحبت خواهم کرد.
سینا حسین پور. کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
برگرفته از شماره ۲۷ماهنامه روان بنه
