تکنیک های حل مسئله: رویارویی با فرایند تصمیم گیری در بازی درمانی

مقدمه

در زندگی پرشتاب هر کدام از ما توسط  تعداد زیادی از محرک ها بمباران می شویم از این رو با حفظ تمرکز اولیه بر محیط  و تعاملات که به توجه آگاهانه ما نیاز دارد ما باید به پیش زمینه (سوابق) فعالیت مورد توجه منظره ها صداها بوها و غیره زندگی روزانه بپردازیم. برای حفظ  سلامت عقل مان در میان این حمله و هجوم ما یاد می گیریم با هشیاری و خودآگاهی بیشتر آنچه را که به نظر بی ربط هستند غربال کنیم و به منظور عملکرد موثر در فرصت زمانی محدود قبل از تصمیم گیری بر پردازش سریع گزینه های احتمالی متعدد مدیریت کنیم.

منطق

سطح رشد کرتکس مغز کودکان همانند بزرگسالان نیست زیرا عملکرد اجرایی شان کمتر بالغ و پخته است و آن ها اغلب به صورت ساده به موقعیت ها واکنش نشان می دهند غالبا با رفتاری که ناشی از عواطف و هیجان هاست با کمی یا بدون تفکر عمل می کنند گرچه آن ها ممکن است تلاش کنند انبوهی از محرک های محیطی را بیشتر به سطح آگاهی و هشیاری بیاورند اما بیشتر ( محرک هایی) آن چیزهایی را که پیدا می کنند در ناخودآگاه ذخیره می شود.

از این رو شیوه تصمیم گیری آن ها اغلب برای کسب آرامش فیزیولوژی و عاطفی فوری است ظاهرا آن ها بدون مقداری پردازش شناختی واکنش نشان می دهند در این سطوح تکانشگری هیچ برای توجه به نتایج بالقوه رفتار صرف نمی شود.

تکنیک تصمیم گیری زیر به دو دلیل موثر است. اول این که الگوهای افزایش و گسترش برانگیختگی کودک را مختل می کند و کودک را مختل می کند و کودک را ملزم به پاسخ به یک موقعیت با تکانشگری می کند.

کودک از طریق این توالی به رویارویی با مشکل می پردازد او توالی تفکر سریع را که معمولا برانگیختگی فیزیولوژیکی  را در موقعیت های مشکل ( در دعوا یا پاسخ سریع) بالا می برد از بین می برد.

دوما این تکنیک مبتنی بر یک تصویر که همان دست خود کودک است می باشد زبان اول کودک فرایند اولیه زبان پیش کلامی مبتنی بر تصویر سازی است کودک از طریق ترکیب استفاده از یک تصویر ( به ویژه به این دلیل که مبتنی بر بدن است) همراه با منطق تصمیم گیری طراحی شده همیشه یک کمک دیداری ارزشمندی برای حل مسئله ( مشکل گشایی) فراهم می نماید.

این تکنیک می تواند بسیار زود در فرایند بازی درمانی آموخته شود در صورتی که درمانگر در سبک خود مقداری فعالیت مستقیم و جهت دار ( رهنمودی) را فراهم می سازد. در سبک های درمانی کمتر هدایت کننده می توان تا زمان مناسبی که در بازی درمانی پیش می آید تکنیک را به تاخیر انداخت. باید ذکر کرد که آیا درمانگر در نقش متخصص است یا در نقش شخصیتی در میان بازی است این تکنیک به مقداری آموزش نیاز دارد.

توصیف

این تکنیک به کودکان کمک می کند که در فرایند تصمیم گیری برخی تعاملات کلامی ساده و نیز ردیابی دستش را بگنجاند. موقعی که کودک وارد جلسه ای می شود که نشان می دهد او با یک مشکل د ر انتخاب رو به رو است فعالیت به راحتی معرفی می شود برای مثال یک کودک که باید بین دیدار معمولی آخر هفته با خانواده ( والد ) یا ماندن در محل سکونت معمولی یا حضور در یک جشن تولد تصمیم بگیرد می توان گفت (( به نظر می رسد زمان خوبی برای یادگیری در مورد مدیریت انتخاب هاست)) به کودک یک کاغذ سفید برای پیشنهادات داده می شود (( این موقعیت شماست و شما باید تصمیم گیری را بررسی کنید. بیاید از دست تان برای مدل تان استفاده کنید. (( از کودک بپرسید آیا او دوست دارد دست راست یا چپش را ترسیم کند و در صورتی که او این کار را دوست داشته باشد انجام می دهد یا از درمانگر تقاضا می کند تا این کار را انجام دهد اظهار نظری مثل (( وای! شما قبلا دو تصمیم در اینجا گرفته اید)) کودک را کمک کنید که تشخیص دهد که او ظرفیت رسیدگی و بررسی مشکلات را دارد و در حقیقت به طور مکرر در طول روز این کار را انجام می دهد. برای کودکانی که نیاز قابل توجهی به اطمینان خاطر ( قوت قلب) و ساخت خود را دارند اغلب مفید است که مستقیما در مورد موفقیت های کوچک اظهار نظر شود. زمانی که دور دست کشیده می شود با انگشتان کاملا باز از کودک خواسته می شود تا مشکل یا موقعیت را توصیف کند. درمانگر مسئله را در یک جمله خلاصه می کند و بررسی می کند تا درستی آن جمله تایید شود.زمانی که کودک نشان میدهد که آن کلام صحیح است آن جمله در مرکز دست ترسیم شده توسط کودک یا درمانگر نوشته می شود.

در این موقع کودک و درمانگر آماده هستند برای پاسخ دادن به موقعیت از  طریق اندیشه گشایی و جرقه فکری گزینه های ممکن را بیان کنند. به کودک یادآوری می شود که هیج احتمالی احمقانه یا غیر ممکن نیست. هر انتخاب در طول هر انگشت نوشته می شود. برای مثال کودکی که باید بین رفتن به دیدار معمولی والد و ماندن در خانه یا حضور در یک جشن تولد دوست انتخاب کند می تواند این گزینه ها را در نظر بگیرد (( خانه می مانم و به جشن می روم )) (( به خانه پدر می روم و میهمانی از دستم می رود)) (( به خانه پدرم می روم اگر او من را برای میهمانی برگرداند)) (( از پیش پدر زود به خانه می آیم)) و (( از دوستم تقاضا می کنم تا روز میهمانی را تغییر بدهد)).

زمانی که پنج گزینه به فکر می رسد یا جرقه فکری زده می شود باید هر یک مورد ارزیابی قرار گیرد و نتایج ممکن هر انتخاب به تصویر در آید و مورد بحث قرار گیرد. یک علامت منفی روی یک طرف  انگشت و یک علامت انگوشت و یک علامت مثبت روی طرف دیگر نوشته می شود. کودک می تواند در کنار انگشت اول که گزینه ماندن در منزل برای حضور در جشن تولد را نشان می دهد پیامدهای مثبت را بنویسد۰ مثل (( من می خواهم به میهمانی بروم)) و (( دوستم از این که من آنجا می روم خوشحال خواهد شد)) در طرف دیگر کودک می تواند بنویسد (( پدر واقعا ناراحت می شود اگر من آنجا نروم )) به خاطر فضای محدود این نکات به شکل مخفف نوشته می شود و ممکن است بیشتر این طور باشد (( من به میهمانر می روم)) (( دوست = خوشحالی )) و (( پدر = ناراحتی)) اگر کودک با فکر کردن یا به تصویر کشیدن پیامدها مشکل دارد سوالاتی مثل (( پدر در مورد آن گزینه چگونه احساس می کند؟)) می تواند مطرح شود.

موقعی که پیامد تمامی گزینه ها کنار آن نوشته شد کودک و درمانگر در مورد انتخاب ها صحبت می کنند که برای کود ک مطلوب ترند. اغلب یک انتخاب چندین پیامد مثبت و فقط یک پیامد منفی حتمالا خواهد داشت اما اگر یک پیامد منفی بسیار برای کودک تهدید کننده باشد آن گزینه یا انتخاب کنار گذاشته می شود . اگر یک گزینه امیدوار کننده نیست کنار گذاشته می شود. گزینه های امیدوار کننده انتخاب می شوند تا در نهایت به یک انتخاب نزدیک شوند که می توان بعدا اجر شود.

در این مرحله کودک و درمانگر ممکن است نیاز به بحث در مورد اجرای گزینه ی انتخاب شده را داشته باشند. این مرحله برنامه ریزی اغلب شامل نوشتن موارد بیان شده و سپس ایفای نقش موقعیت می شود. همین که فعالیت به پایان رسید می شود که فکر کند و بگوید(( من می توانم این را مدیریت )) کنم.

کودک یاد می گیرد قبل از عمل توقف کند و فکر کند و از تشدید برانگیختگی جلو گیری نماید. کودک همچنین تکنیکی برای توجه به چندین احتمال و برای تصمیم گیری بر اساس وزن دادن عاطفی و منطقی به گزینه ها ( انتخاب ها) یاد می گیرد. در نتیجه کودک از طریق تسلط بر یک شیوه جدید مدیریت کردن بر موقعیت های مشکل احساس قدرتمندی را تجربه می کند.

کاربردها

این تکنیک یک مهارت مفید و سودمند برای همه کودکان است هم برای کودکان پیش دبستانی و هم برای نوجوانان و بزرگسالان کودکان بسیار خردسال معمولا این تکنیک را موقعی اجرا می کنند که در مورد دو یا سه گزینه تصمیم گیری می نمایند. به ویژه برای کودکان تکانشی مفید است. بنابراین برای مسلط شدن بر این تکنیک به تکرار زیاد نیاز است.

کمک به کودکان بسیار مهم است تا نشانگان فیزیولوژیکی برانگیختگی شان را شناسایی کرده و بر آن نظارت کنند و برای کنترل این نشانگان راهبردها را ( مثل تنفس عمیق و تغییر الگوهای شناختی) به آن ها بیاموزیم. برای مثلال کودک ممکن است تجربه فیزیکی افزایش ضربان قلب یا احساس گرم شدن و عرق کردن کف دست را داشته باشد. همراه با این نشانگان فیزیکی کودک ممکن است عصبانیت تحقیر طرد یا ناکامی را تجربه کرده باشد. موقعی که برای همه افکار ز مان وجود داشته باشد آن ها معمولا موجب گسترش یا افزایش الگوهایی مثل (( من هرگز چیزی را که دوست دارم به دست نمی آورم! )) یا کینه جویی مثل (( شما طرح هایم را خراب کردید )) (( بنابراین من می خواهم روز شما را خراب کنم!)) می شود.

زمانی که کودک نشانه های فیزیولوژیکی و افزایش سریع آن را و همچنین الگوهای قدیمی شناختی را که به رفتار صرفا واکنشی منجر می شود متوجه می شود می توان تکنیک های جدید آرام سازی را اضافه نمود تا چرخه ی صعود و افزایش از بین برود.

کودک می تواند از نظر ذهنی بگوید (( توقف کنید! نفس عمیق بکشید. موقعیت را بررسی و مدیریت کنید)) ذر یک بحران کودک ممکن است زمانی برای فکر کردن در مورد فقط دو گزینه مثل شیوه جنگیدن و دور شدن داشته باشد. بنابراین یک پیامد قدم زدن و دور شدن است. در حقیقت کودک زمان دارد تا خودش را آرام نماید و سپس به سایر انتخاب ها برای نشان دادن موقعیت فکر کند.

در موقعیت بازی درمانی کودکان گزینه های متفاوت و معماهایی را نشان می دهند که  آن ها بر یک پایه معمول و نیز الگوهای پاسخ گویی نوعی و خاص به موقعیت های چالش انگیز با آن رو به رو می شوند بنابراین بازی درمانی یک فرصت ایده آل برای آموزش یک مهارت مهم زندگی می شود. هنر تصمیم گیری چیزی که برخی بزرگسالان بر آن مسلط نیستند.

لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.