مدیریت رفتار نوجوان در فضای مجازی

استفاده از اینترنت و فضای مجازی، یکی از جلوه‌های آشکار دنیای مدرن و ابزاری مهم برای آموزش به شمار می‌رود و علیرغم تمام محاسن و مزایای آن یک سری دغدغه‌ها و نگرانی‌ها را بر خانواده‌ تحمیل می‌نماید. گسترش فضای مجازی در حوزه رابطه فرزندان و والدین تغییراتی بوجود آورده که از جمله می‌توان به کاهش نقش خانواده به عنوان مرجع ارزش‌ها، کاهش ارتباط والدین و فرزندان، از بین رفتن حریم بین فرزندان و والدین و افزایش تنش بین آنها به دلیل استفاده از فضای مجازی اشاره کرد. شبکه‌های اجتماعی یکی پس از دیگری ظهور نموده و با به وجود آمدن پدیده نوینی به نام «زندگی دوم» خطر ایجاد تغییرات بنیادی در طرز تلقی، نگرش و سبک زندگی نوجوان را افزایش داده است.

تکلیف اساسی روانی نوجوان یعنی هویت‌مندی نیز می‌تواند تحت تاثیر اثرات نامطلوب فضای مجازی قرار گیرد. هویت اجتماعی در پیوند با گروه‌ها و اجتماعات مختلف شکل می‌گیرد، در صورتی‌که حضور در فضای مجازی و اینترنت به شدت روابط اجتماعی نوجوان و تمایل حضور وی در جمع‌های خانوادگی را کاهش می‌دهد و فرصت نهادینه شدن ارزش‌های خانوادگی و اجتماعی و کسب مهارت‌های لازم زندگی را از بین می‌برد. با حضور دائمی  در فضای مجازی امکان تفکر در مورد این که من چه کسی هستم، چه می‌خواهم و قرار است به کجا بروم، از نوجوان سلب شده و رویارویی با موقعیت‌های مختلف، نقش‌ها و سبک‌های متنوع و بعضا کاذب، انواع محرک‌ها و رفتارهای نامتناسب با فرهنگ و ارزش‌ها موجب سردرگمی و کلافگی نوجوان خواهد شد. علاوه بر آن اعتیاد به اینترنت آسیبی است که امروزه با گسترش روزافزون آن و ایجاد مشکلات جدی تحصیلی و خانوادگی لازمست به عنوان هشداری مهم مورد توجه قرار گیرد .

هیچ شکی وجود ندارد که والدین برای جلوگیری از آسیب‌ها به نوجوان و خانواده باید محدودیت‌هایی در زمینه استفاده نوجوان‌شان از اینترنت و فضای مجازی قائل شوند. ولی خصوصیات روانی نوجوان در این سنین مثل استقلال طلبی، حساس بودن، تعارض، تاثیرپذیری زیاد از همسالان و … اعمال چنین مدیریتی را سخت و دشوار می‌نماید. بنابراین قبل از هر گونه محدودیتی در این زمینه والدین باید به دنبال ترمیم رابطه با نوجوان خود باشند. وجود یک رابطه مناسب بین والدین و نوجوان کلید طلایی  پیشگیری از آسیب‌ها در همه زمینه‌هاست. برای ایجاد یک رابطه مناسب لازمست والدین نورافکن خود را ازجنبه‌های منفی  رفتارهای نوجوان‌شان برداشته و با صرف وقت و برنامه‌ریزی زمان‌های کوتاهی را در روز به گپ و گفت با او بپردازند و توجه داشته باشند که در این گفتگو از قیچی‌‌های ارتباطی به هیچ وجه استفاده نشود. این قیچی‌ها شامل سرزنش کردن، قضاوت کردن، مقایسه کردن، بازجویی کردن، نصیحت کردن و تهدید و تنبیه کردن نوجوان می‌شود.

محتوای موضوعات مورد گفتگو باید مورد علاقه نوجوان باشد و به نظرات و عقاید او (هر چند به نظر والدین غیرمنطقی باشد) اهمیت و ارزش داده شود.

پس از ایجاد رابطه مناسب با نوجوان زمینه برای بحث و تبادل نظر پیرامون قواعد و مقررات استفاده از اینترنت فراهم خواهد شد و در نهایت لازم است با توافق نوجوان مقرراتی تدوین شود. این مقررات می‌تواند شامل موارد ذیل باشد: زمان و مکان شرایط استفاده از اینترنت ،  مدت زمانی که نوجوان می‌تواند از اینترنت استفاده کند، انواع وب‌سایت‌ها و فعالیت‌های قابل قبول و غیرقابل قبول ، اطلاعاتی که نوجوان می‌تواند در ضمن استفاده از اینترنت افشا کند مثل عکس‌های خصوصی یا اطلاعات خانوادگی و شخصی ، چگونگی مواجهه با مشکل هنگام استفاده از اینترنت و کمک گرفتن از والدین

از آنجا که نوجوانی دوران فوران احساسات و بیداری طبیعی غریزه جنسی است لازم است والدین دیدگاه‌های خود را در خصوص موضوعات صریح جنسی و رفتارهای ناشایست تشریح کنند و درباره اثرات مخرب برخی سایت‌ها توضیحات لازم را به نوجوان بدهند. در مورد مخفی نگه داشتن کلمات گذر حتی از نزدیک‌ترین دوستان برای جلوگیری از سوء استفاده یا ارسال مطالب نامناسب به نام نوجوان هشدار داده شود. و در آخر:

در صورتی که نشانه‌هایی از اعتیاد به اینترنت و یا مشکلات جدی در تحصیل و روابط دیده شود حتما از یک مشاور و روانشناس کمک گرفته شود.

لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.