احساسات نامرئی در بازی درمانی چگونه است؟

مقدمه

در کار با کودکان حیطه ی رایج از توجه بالینی کمک به کودکان در شناخت و بیان عواطف شان است. اگر چه این موضوع یک مفهوم ساده به نظر می رسد اما اغلب می تواند چالشی برای داشتن یک کودک در امان یا کمک به کودک در شناخت عوطف خاص باشد. در این تکنیک درمانگر به شیوه ای عمل می کند که با تسهیل نمودن درک و فهم شناسایی و بیان احساسات مختلف کودک دفاع او را کاهش دهد.

منطق

اکثر کودکانی که وارد درمان می شوند می توانند از درک عواطف شان لذت ببرند برای یک کودک مضطرب یا افسرده مسائل عاطفی- هیجانی معمولا نقطه تمرکز درمان است برای سایر کودکان مثل کودک با نقص توجه یا ناتوانی های یادگیری چون طرد یا گوشه گیری پردازش موضوعات هیجانی اطراف می تواند به عنوان دومین تمرکز درمانی مهم باشد. متاسفانه زمانی که کودکان برای درمان ارجاع داده می شوند آن ها معمولا نسبت به آشکار کردن عواطف و احساساتی که برای شان مشکل است محتاط و بی میل بوده و دستپاچه می شوند احساس ناراحتی می کنند اغلب این وظیفه درمانگر است که تصمیم بگیرد که شیوه خلاقی را برای کاهش دفاع کودک پیشنهاد دهد و محیطی ایمن برای کودک جهت بررسی عواطف و هیجان اش به وجود آورد. این تکنیک نه فقط فرصت را برای کودکان به جهت شناسایی احساسات شان به وجود می آورد بلکه فرصتی را برای بررسی موقعیت هایی که سبب بروز عواطف- هیجانات و همچنین بررسی مهارت های مقابله ای می شود فراهم می نماید.

توصیف

مواد مورد نیاز برای این فعالیت شامل یک برگه سفید ( ۸ در ۱۱ ایچ) و ماژیک های رنگی قابل تغییر است. بسته ماژیک های رنگی شامل ماژیک شفاف و چند ماژیک رنگی می شود. ماژیک شفاف بر روی برگه به صورت ((غیر قابل رویت)) می نویسد و موقعی که آن قسمت نوشته شده توسط یک ماژیک رنگی قابل تغییر نوشته می شود ظاهر نمی شود درمانگر قبل از جلسه از یک ماژیک سیاه برای قسمت بندی برگه به ستون هایی یک اندازه به لحاظ اندازه استفاده می کند سر تیتر هر ستون با کشیدن یک خط تقریبا ۱ تا یک و نیم اینچ از بالای برگه درست می شود بعد از قسمت بندی برگه درمانگر از ماژیک شفاف برای نوشتن یک هیجان در بالای صفحه یا سرتیتر هر ستون استفاده می کند درمانگر باید هیجان هایی را بنویسد که ممکن است کودک در بیان آن مشکل داشته باشد برای مثال اگر یک کودک مشکل افسردگی دارد درمانگر عنوان یک ستون را کلمه ((ناراحت)) می نویسد سایر ستون ها را می توان با عواطف – هیجان های مختلف مثل(( خوشحال)) ((دیوانه)) یا (( ترسو)) عنوان داد چون هر احساسی با ماژیک (( غیر قابل رویت)) نوشته می شود به نظر می رسد که بر روی برگه چیزی نوشته نشده است.

در موقع ورود کودک به جلسه درمانگر از کودک درخواست می کند تا آن چیزی را که روی برگه نوشته شده بخواند به خاطر غیر قابل رویت بودن کلمات کودک احتمالا جمله ای را می سازد که منعکس کننده واقعیتی است که هیچ بر روی کاغذ نوشته نشده است تلاش درمانگر لذت بخش است که با درگیر ساختن کودک و فراخواندن کمک کودک دریافتن کلمات ((مفقود)) شده شور و شوقی برای مداخله به وجود می آورد درمانگر می تواند این کار را با ایجاد معما و ساختن عباراتی چون ((آهان من می دونم که روی این برگه چه چیزی نوشته شده است انجام دهد من تعجب ام که چه اتفاقی برای کلمات افتاده است؟)) در بررسی و جست و جوی اتاق برای یافتن کلمات مفقود شده می توان از کودک کمک خواست.

بعد از درگیر شدن یا سرگرم شدن کودک برای بررسی و یافتن کلمات (( مفقود شده درمانگر کودک را با ماژیک های قابل تغییر آشنا می کند. کودک برای رنگ کردن عنوان (سرتیتر) هر ستون از ماژیک ها استفاده می کند و احساسات (( غیر قابل رویت)) را آزاد می کند سپس از کودک دعوت می شود تا به فهرست نمودن موقعیت ها یا وقایعی بپردازد که یادآور هر عاطفه- هیجان در ستون مربوطه است درصورتی که کودک انتخاب کند درمانگر می تواند نقش (( منشی)) را قبول کند و کودک بتواند آنچه را که درمانگر می نویسد دیکته کند.

فرایند این فعالیت فرصت های بالینی چندی را به وجود می آورد اول و مهم تر این که مداخله فرصتی را برای دمانگر جهت عادی سازی و اثبات ( اعتبار بخشی) عواطف هیجان های کودک فراهم می سازد.

همچنین درمانگر ممکن است همان طور که عواطف را مطرح بررسی و پردازش می شوند به کودک نزدیک شود علاوه بر این مداخله می تواند از طریق بررسی و آشنایی با مهارت های مقابله ای گسترش یابد تا عواطف-هیجان هایی را که در طی جلسه بررسی و پردازش شده نشان دهد.

کاربرد:

این تکنیک در ابتدا در درمان انفرادی مورد استفاده قرار گرفته اما می تواند برای کار گروهی یا خانوادگی مورد اصلاح و تغییر قرار گیرد درمانگر باید عواطف- هیجان هایی را که در این تکنیک برای برآورده نمودن نیازهای درمان انفرادی کودک مورد توجه قرار گرفته مناسب نماید درمانگر می تواند به جای فهرست نمودن هیجان های مختلف در هر ستون این تکنیک را با در نظر گرفتن محیط های مختلف که در آن هیجان خاص مورد توجه و اهمیت قرار دارد تغییر دهد برای مثال درحالی که یک کودک برای کنترل عصبانیت و خشم تلاش می کند درمانگر می تواند با برچسب زدن ستون ها کودک را تشویق به شناسایی عوامل بروز عصبانیت در منزل در مدرسه و در بازی با همسالان نماید.

ماهیت لذت بخش این مداخله این است که یک محیط بدون عوامل تهدید آمیز برای کودک به وجود می آورد تا هیجان هایی را که برای برخی مسائل بالینی مفید است بیان نموده و آشکار سازد.

به نظر می رسد این تکنیک به ویژه برای کودکانی مفید و موثر است که برای بی ثباتی و تغییرات خلق که عمدتا در افسردگی و اضطراب دیده می شود تلاش می کند کودکان پرخاشگر نیز می توانند از این تکنیک به ویژه در صورتی که مهارت های مقابله ای و حل مسئله در ارتباط با مداخله مورد بررسی قرار گیرند سود ببرند.

استفاده از ماژیک های رنگی قابل تغییر باعث ایجاد محیط درمانی لذت بخش و جذاب می شود که با جلب علاقه کودک مکانیسم دفاعی کاهش می یابد یا کم می شود کودکان بسیار محتاط اغلب به خاطر ماهیت لذت بخش این مداخله کودکان سرگرم و درگیر شده و قادر به شناسایی و بررسی عواطف و هیجان های شان می شوند.

لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.