نحوه کمک به رشد کنجکاوی در کودکان
یادگیری بخش بزرگی از کودکی را شامل می‌شود، پس چرا آن را لذت‌بخش‌تر نکنیم؟ اینکار را با فراهم کردن فرصت رشد و گسترش کنجکاوی فرزندتان شروع کنید. فرزندتان را تشویق کنید که در فعالیت‌های جدید شرکت کرده و موارد مورد علاقه‌اش را انتخاب کند. زمانی که کودکتان به موضوعی علاقه‌مند شد، به او کمک کنید […]
یادگیری بخش بزرگی از کودکی را شامل می‌شود، پس چرا آن را لذت‌بخش‌تر نکنیم؟ اینکار را با فراهم کردن فرصت رشد و گسترش کنجکاوی فرزندتان شروع کنید. فرزندتان را تشویق کنید که در فعالیت‌های جدید شرکت کرده و موارد مورد علاقه‌اش را انتخاب کند. زمانی که کودکتان به موضوعی علاقه‌مند شد، به او کمک کنید در آن کنکاش کرده و جست و جو کند. به او کمک کنید که با ترس کنار آمده و در کشف چیزهای جدید احساس امنیت کند.
دادن اجازه برای پرسیدن سوال درباره جهان می‌تواند کنجکاوی آنها را تقویت کرده و آنها را عاشق یادگیری کند.
فراهم کردن فرصت برای فرزندتان
اجازه دهید کودکان کوچکتر از ۲ سال به تنهایی بازی کنند.
کودکان و نوزادان عاشق تنها بازی کردن، جستجوی محیط اطراف و کشف روش‌های جدید بازی هستند. احتمالا تا وقتی که ۳ سال یا بزرگتر نشده‌اند، تعامل زیادی با دیگران نشان ندهند. از این زمان به بعد است که آنها با بازی کردن با سایر کودکان شروع به یادگیری مهارت‌های جدید می‌کنند.
- این فرآیندی طبیعی کودکان است. فرزندتان را، تا زمانی که آماده نیست، مجبور به بازی با دیگران نکنید؛ اجازه دهید از زمان بازی‌شان و یادگیری تنهایی لذت ببرند.
انجام بازی‌های همراه با قدرت تخیل را تشویق کنید.
اجازه دهید قدرت تخیل فرزندتان آزاد باشد. تخیل برای رشد و ساخت دنیای پر از شگفتی و یادگیری کودکان ضروری است. اگر فرزندتان چیزی را تصور می‌کند و یا اصطلاحاً «دیوونه بازی درمی‌آورد»، تو ذوق او نزنید. با او همراهی کنید و او را به ساختن و تصور کردن چیزهای جدید تشویق کنید.
- برای مثال، اگر فرزندتان با اسباب‌بازی‌های آشپزخانه بازی می‌کند، از او بپرسید که دوست دارد چه چیزی بپزد و چگونه اینکار را خواهد کرد؟
یادگیری را با استفاده از بازی جذاب کنید.
درست کردن بازی از هرچیزی، آن را جذاب می‌کند! راجع به چیزهایی که مایلید فرزندتان یادبگیرد، بازی درست کنید. ببینید که فرزندتان چند چیز را می‌تواند نام ببرد، یا طی یک دقیقه چند چیز راجع به اسب‌ها می‌تواند بگوید؟
- برای مثال، زمانی که در فروشگاه هستید، از فرزندتان بخواهید که بگوید هلوها چقدر وزن دارند یا تعداد چیزهایی که خریدید را جمع بزند.
برای کودک خود زمان خالی درنظر بگیرید.
بچه‌ها زمان زیادی را برای کشف و جست و جو نیاز دارند. زمان روزانه فرزندتان را با برنامه‌ها و یا کلاسهای متفاوت پر نکنید. به کودکتان زمانی برای بازی آزادانه، رؤیاپردازی و گشت و گذار در حیاط و یا درخانه بدهید.
- مثلاً، اگر از یک برنامه مشخص پیروی می‌کنید، ساعت‌هایی را کاملاً خالی درنظر بگیرید. به فرزندتان اجازه دهید که خودش این زمان را پر کند.
- اگر از یک برنامه پیروی نمی‌کنید، به حرف کودکتان گوش دهید؛ که آیا می‌خواهد تنها بازی کند؟
مثال‌ها و تجربیات واقعی را دراختیار فرزندتان قرار دهید.
تا جایی که امکان دارد، در محیط‌های مختلف، برای کودکتان تجربیات مستقیم و واقعی فراهم کنید. با اینکار کودکان با تجربیات واقعی سر و کار داشته و زمان یادگیری پرهیجان‌تری را تجربه می‌کنند.
- برای مثال، اگر کودکتان درحال یادگیری درمورد زمین‌شناسی است، او را به غار و یا موزه ببرید.
- از یک کیبورد قدیمی و بلا استفاده برای یاد دادن الفبا استفاده کنید. آنها در حین یادگیری الفبا، از فشار دادن دکمه‌ها لذت برده و با کیبورد نیز آشنا می‌شوند.
به فرزندتان اجازه دهید تفکرات و نظرات خودش را داشته باشد.
از فرزندتان سؤال بپرسید و بدون قضاوت کردن، به جواب اوگوش کنید. اجازه دهید به مسائل سخت فکرکند و جواب‌ها و ایده‌های خودشان را مطرح کند. راجع به افکار و احساساتش بپرسید و اجازه دهید با راهی که برایش بامعنی است به شما جواب دهد.
- از فرزندتان راجع به چیزهایی متفاوتی سؤال کنید. (اتفاقات اخیر، ارتباطات، افراد) اجازه دهید بدون احساس قضاوت شدن به بیان افکارشان بپردازد.
- سوال پرسیدن از فرزندتان این امکان را به شما می‌دهد که بفهمید «چرا احساساتی که دارد، تجربه می‌کنند؟»
اطراف فرزندتان را پر از کتاب کنید.
کودکان عاشق کتاب هستند و می‌توانند در آن راجع به فعالیت‌های مورد علاقه‌شان، حیوانات و حتی فرهنگ‌های مختلف یاد بگیرند. اگر فرزندتان سن خیلی پایینی دارد، برایشان بلند کتاب بخوانید. اگر فرزند بزرگ‌تری دارید، اورا تشویق کنید که به تنهایی کتاب بخواند و سعی کنید کتاب‌های جذابی برایش پیدا کنید.
- زمان بیشتری را برای کتاب خواندن با فرزندتان بگذارید. مثلاً، خواندن کتاب را جزوی از فرآیند خوابیدن کودکتان درنظر بگیرید.
- مرتباً به کتابخانه سر بزنید و کتاب مختلف را بخوانید. اگر کتابخانه‌ای «جلسات قصه‌گویی» دارد، با حتماً فرزند خود شرکت کنید.
راجع به علاقه‌های خود صحبت کنید.
محرک‌ها و چیزهای موردعلاقه خودتان را با فرزندتان درمیان بگذارید. اگر عاشق معماری هستید، عشقتان را با صحبت راجع به ساختمان‌ها و بناهای مورد علاقه‌تان نشان دهید. اگر عاشق خیاطی هستید، کودک خود را در کارهای خود شرکت دهید تا لذت کار با دست را حس کند. اگر به بیرون رفتن و طبیعت علاقه دارید، به فرزندتان چیزهایی راجع به سنگ‌ها و حیوانات آموزش دهید. به اشتراک گذاشتن علایق‌تان باعث افزایش یادگیری فرزندان و همچنین بهبود روابط و افزایش شناخت از یکدیگر می‌شود.
- برای مثال، اگر فرزندتان در حال یادگیری راجع به کشور‌های خارجی است، درباره تجربیات و یا سفرهایی که داشته‌اید با او صحبت کنید و از او بپرسید که دوست دارد به کجا سفر کند؟ از وسائل تصویری مثل نقشه و عکس جاهای مختلف جهان استفاده کنید. از او بپرسید در عکس‌ها چه چیزی بیشتر از همه توجهش را جلب می‌کند؟
گسترش علایق
فرصت انجام تجربیات مختلف را دراختیار کودکان قرار دهید.
محیط اطراف فرزندتان را غنی از تجربیات و احساسات مختلف کنید تا رشد و یادگیری اش افزایش یابد. انجام کارهای جدید را جالب، هیجان‌انگیز و امن سازید. کودکتان را در معرض چیزهایی مانند موسیقی، بازی، ورزش، موزه، مسافرت، خواندن، رقص غذا، معما، فعالیت‌های محلی و قومی و اجتماعی قرار دهید.
- اگر کودکان فعالیت‌ها و تجربیات مختلف را تجربه کنند، ذهن‌شان بازتر شده و می‌توانند چیزهای جدیدی پیدا کنند که از آنها لذت می‌برند.
به آنها اجازه دهید انتخاب کنند چه چیزهایی را دوست دارند و چه چیزهایی را دوست ندارند.
با کمک به آنها در تجربه فعالیت‌ها و احساسات جدید، دایره علاقه آنها گسترده‌تر می‌شود؛ اما دقت کنید که آنها را مجبور به دوست داشتن و یا دوست نداشتن کاری نکنید. او را مجبور نکنید کاری که شما در کودکی دوست داشته‌اید دوست داشته باشد. اجازه دهید چیزی که دوست دارد را انتخاب کند.
- دقت کنید که چه چیزهایی توجهش را جلب کرده و باعث شادی‌اش می‌شود.
به محل‌های بروید که فرزندتان از آنها لذت می‌برد.
اگر فرزندتان به فضا علاقه‌مند است، او را به دیدن ستاره‌ها در هوای حومه شهر برده و راجع به صور فلکی صحبت کنید. اگر گلها را دوست دارد، او را به باغ گل برده و نام گلها را به او یاد دهید. از علاقه آنها برای افزایش اطلاعات و یادگیری آنها استفاده کنید. مطمئن باشید فرزندتان از یادگیری راجع به زمینه‌های مورد علاقه‌اش لذت خواهد برد.
- اگر او عاشق دریاست، برای بازی با جزر و مد و حس کردن آن او را به دریا ببرید؛ اگر این امکان برایتان وجود ندارد، اجازه دهید با شن و ماسه بازی کند و برای دیدن موجودات آبزی او را به آکواریوم ببرید.
عضو موزه شوید.
کودکان عاشق یادگیری تجربی هستند. مکانهایی مانند موزه و باغ وحش، درعین مشغول نگهداشتن آنها، باعث یادگیری چیزهای جدید نیز می‌شوند. استفاده از نمایشگاه‌ها و فستیوال‌ها برای گسترش کنجکاوی و یادگیری آنها در موضوعی که به آن علاقه دارند، کار آسان و مفیدی است.
- اگر فرزندتان به دایناسورها علاقه نشان می‌دهد، در موزه تاریخی عضو شده و از برنامه‌های ویژه آنها باخبر باشید.
- به فرزندتان اجازه دهید که راجع به چیزهای مورد علاقه‌اش از کارکنان موزه سؤال کند. اینکار علاوه بر افزایش اطلاعات و گسترش اطلاعات آنها، باعث یادگیری مهارت‌های اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس نیز می‌شود.
فرزندتان را در کلاس‌ها و گروه‌های مختلف ثبت نام کنید.
اگر حس می‌کنید فرزندتان علاقه ویژه‌ای نسبت به موضوعی خاص دارد، راهی برای بیشتر درگیر کردن او با آن موضوع پیدا کنید. مثلاً، اگر فرزندتان غلط زدن و ورجه ورجه را دوست دارد، به دنبال کلاسهای ژیمناستیک باشید. اگر کودکتان به نقش بازی کردن علاقه‌مند است، ببینید که کلاسی برای بازیگری کودکان در دسترس‌تان هست یا نه؟!
- همواره به دنبال راهی برای گسترش علاقه و توجه فرزندتان باشید تا به رشد مهارت‌ها و انگیزه آنها کمک کنید.
- اگر کودکتان به نوشتن و یا نقاشی علاقه‌مند است، او را به انجام اینکار در خارج و یا داخل خانه تشویق کنید.
- به یاد داشته باشید که تمام وقت او را با کلاس ها پرنکنید.
غلبه بر ترس از انجام کارهای جدید
نسبت به چیزهای جدید مشتاق باشید.
به کودکتان یاد دهید چیزهای جدید می‌توانند هیجان‌انگیز و جالب باشند. بعضی از کودکان از تجربیات جدید می‌ترسند، پس به آنها نشان دهید که این تجربیات می‌توانند چقدر جذاب باشند. وقتی فرزندتان فعالیت و کار جدیدی انجام داد با روی باز و خوشحال او را تشویق کنید تا برای کارهای جدید بعدی احساس آمادگی کرده و هیجان‌زده باشد.
- ابتدا فعالیت جدید را خودتان انجام دهید، سپس به آنها نشان دهید که چقدر می‌تواند جالب و هیجان انگیز باشد و آنها را به انجام آن دعوت کنید.
- از قبل کودکتان را با حرف زدن راجع به تجربیات جدید، آماده کنید. برای مثال، اگر فرزندتان درباره رفتن به تولد مضطرب است، به او بگویید: « تولد خیلی خوش میگذره! ممکنه احساس خجالت کنی، اما مطمئنم بچه‌های دیگه دوست دارن باهات دوست بشن و بازی کنن.»
نشان دهید که این تجربیات امن هستند.
ممکن است یک کودک مضطرب درباره انجام کاری جدید احساس ترس کند. اگر فررندتان درباره انجام کاری جدید استرس دارد، ابتدا آن فعالیت را به آنها نشان دهید (خودتان انجام دهید و یا ابتدا از خواهر و برادر یا دوست او بخواهید که آن را انجام دهد.) به فرزندتان احساس امنیت را القا کنید و به آنها بگویید که همه چیز خوب پیش خواهد رفت.
- برای مثال، اگر کودکتان از سرسره می‌ترسد، ابتدا خودتان سر بخورید، سپس آنها را همراهی کنید و در آخر اجازه دهید که خودشان اینکار را به تنهایی انجام دهند.
برای صحبت راجع به ترس‌هایشان به آنها کمک کنید.
فرزندتان را تشویق کنید که راجع به ترس‌هایش صحبت کند و بگوید چرا از آنها می‌ترسد. با آنها همدردی کنید و به آنها بگویید که احساساتشان طبیعی و قابل قبول است. سپس آنها را تشویق کنید که برای کنار آمدن با ترس‌هایش راه حلی بیابد. حتی‌المقدور اجازه دهید که اینکار را به تنهایی انجام دهد تا احساس کند که توانایی کنترل ترس‌هایش را دارد.
- مثلاً اگر کودکتان از رفتن به مدرسه می‌ترسد؛ درحالی که با دقت به آنها گوش می‌دهید و آرامشان می‌کنید، اجازه دهید بگویند که چه چیزی باعث ترس آنها شده است. سپس بگویید: «فکر میکنی چی میتونه ترست رو کمتر کنه؟» قبل از دادن پیشنهاد و یا راه حل، اجازه دهید خودش جواب دهد.
اجازه دهید که در برخورد با سختی رشد کنند.
ممکن است فرزندتان در یک زمینه مشخص (مانند خواندن) به مشکل برخورده و سعی کند آن را انجام ندهد. اگر فرزندتان در یادگیری موضوعی مشکل دارد و می‌خواهد تسلیم شود، او را به ادامه دادن و پافشاری تشویق کنید. تلاش آنها را مورد تحسین قرار دهید، نه نتایج را! با اینکار حتی اگر یادگیری خیلی سخت باشد، فرزندتان احساس موفقیت کرده و به خود افتخار خواهد کرد.
- اگر فرزندتان قصد تسلیم شدن را دارد، روند پیشرفتش را به او نشان دهید. به اوبگویید که اگر به جایی که می‌خواسته نرسیده‌است، اما نسبت به نقطه‌ای که شروع کرده بسیار پیشرفت داشته‌است.
- مثلاً اگر کودکتان با بستن بند کفشش مشکل دارد، او را برای تلاش مجدد تشویق کنید. صبور باشید و چند نکته مهم را یادآور شوید و هرگز کاملاً به او نگویید که چه کار کند.
اجازه دهید که اشتباهات خودشان را مرتکب شوند.
اصلاح کردن اشتباهات فرزندتان او را از تلاش کردن باز می‌دارد و به او این موضوع را القا می‌کند که کمترین تلاش نیز همین نتایج را به دنبال خواهد داشت. به جای اینکار، صبور باشید و از اونیز بخواهید که صبور باشند. به او بگویید که اشکالی ندارد که کاری را چند بار انجام دهد.
- می‌توانید انجام کاری را به او نشان دهید، درحالی که ایراداتش را مطرح و یا اصلاح نمی‌کنید.
- برای مثال، در مورد مشکل بستن بند کفش، بند کفش خود را ببندید و به او نحوه انجام کار را نشان دهید. از او بخواهید که همراه شما پیش برود و وقتی شما انجام دادید دوباره به تنهایی امتحان کند.
لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.
