رشد، فرایندی ادامه دار

رشد، فرایندی ادامه دار:
رشد کودک مستلزم تغییرات بیولوژیکی، روانی و عاطفی اشت که در انسان از تولد تا پایان وجوانی رخ می دهد، به گونه ای که به شکل پیشرفت فرد در تغییر از وابستگی به سوی افزایش استقلال می باشد.
این یک فرایند مدارم یا یک توالی قابل پیش بینی و در عین حال دوره ای منحصر به فرد برای هر کودک است. از آنجایی که این تغییرات تکاملی ممکن است به شدت تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و وقایع دوران جنینی قرار گیرد، ژنتیک و رشد دوران جنینی معمولاً به عنوان بخشی از مطالعه رشد کودک، در نظر گرفته می شود.
تغییرات تکاملی ممکن است به عنوان نتیجه فرایندهای ژنتیکی کنترل شده تحت عنوان (بلوغ) و یا به عنوان نتیجه عوامل محیطی و یادگیری رخ دهد. اما غالباً به عنوان ماحصل تعامل بین دو عامل (ژنتیک و محیط) رخ می دهد.
تعاریف مختلفی از دوره های رشد کودک وجود دارد، زیرا هر دوره یک زنجیره با تفاوت های فردی از شرئع تا پایان است. برخی از دوره های رشد وابسته به سن با نمونه هایی از فواصل زمانی تعریف شده عبارتند از: تازه متولد شده (سنین ۰ تا۴ هفته)، نوزادی (سنین ۴ هفته تا ۱ سال)، کودک نوپا (سنین ۱ تا ۳ سال)، پیش دبستانی (سنین ۴ تا ۶ سال)، دیستان (سنین ۶ تا ۱۳ سال)، نوجوانی (سنین ۱۳ تا ۱۹ سال).
والدین نقش بسزایی در زندگی کودک، اجتماعی شدنش و رشد او بازی می کنند. داشتن والدین متعدد می تواند ثبات را به زندگی کودک اضافه کرده و بنابراین رشد سالم را تقویت کند. یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر رشد کودک، کیفیت مراقبت می باشد.
برنامه های مراقبت از کودک، فرصتی حیاتی برای ارتقاء رشد کودک می باشد.
رشد مطلوب کودکان وابسته به جامعه در نظر گرفته می شود، بنابراین ضروری است تا رشد اجتماعی، شناختی، هیجانی و آموزشی کودکان را بشناسیم.
پیش از این روانشناسان زیادی در رابطه با رشد و مراحل آن اظهار نظر کرده اند و هر یک با رویکرد خاص خود به مفهوم رشد به تفصیل پرداخته اند. رشد کودک موجب پیشرفت فرد در ابعاد مختلف می گردد.
این جا به توصیف رشد گروهی از ویژگی های جسمانی و ذهنی خواهیم پرداخت.
رشد فیزیکی: در قد و قامت و وزن فرد تا ۱۵-۲۰ سال پس از تولد ادامه می یابد، این رشد تحت عنوان تغییراتی از متوسط وزن ۵/۳ کیلوگرم و طول ۵۰ سانتی متر در هنگام تولد آغاز شده و تا بزرگسالی، کامل می شود.
حرکت: توانایی های فرد برای حرکات فیزیکی از دوران کودکی با رفلکس های ساده دوران نوزادی آغاز گشته و در طول این مدت و پس از کودکی و نوجوانی به مهارت های حرکتی پیشرفته مبدل میگردند.
رشد شناختی- هوشی: شامل روش هایی است که نوزادان وکودکان به کار می گیرند و از آن طریق قادر خواهند بود تا کسب کنند، رشد کنند و از قابلیت های دورنی ذهن خود، چون: حل مسئله، حافظه و زبان استفاده نمایند.
رشد اجتماعی- هیجانی: به نظر میرسد که نوزادان تازه متولد شده تجربه ترس و هیچ اولویتی برای برقراری ارتباط با افراد ندارند. در چند ماه نخست تنها شادی، غم و خشم را تجربه می کنند. نخستین لبخند یک کودک معمولاً بین هفته های این واکنش به لبخند اجتماعی معروف است چرا که در طی تعاملات اجتماعی رخ می دهد.
در حدود ۸-۱۲ ماهگی تغییری نسبتاً سریع می کنند. ترسو می شوند و به نوعی تهدید را می فهمند و از این مرحله به بعد آن هها چهره های آشنا را ترجیح می دهند و در صورت جدا شدن از آنها یا به آغوش کشیده شدن توسط غریبه ها تنش و اضطراب را نشان می دهند. اضطراب جدایی مرحله ای از رشد است. ضربه زدن، جیغ کشیدن و لگد زدن از نشانگان اضطراب جدایی می باشند.
بسته به سطح و شدت غلائم می توان تصمیم گرفت که آیا کودک اختلال اضطراب جدایی دارد یا خیر.
زبان و ارتباطات اجتماعی: یکی از جنبه های مهم رشد کودک، رشد زبان می باشد چرا که زبان ابزاری برای برقرری ارتباط فرد است. کودک می بایست در هر دوره سنی به گروهی از مهارت های زبانی دست یابد و تاخیر در هر یک از این دوره ها می تواند با مشکلات بعدی همراه باشد.
تاخیر در زبان یکی از رایج ترین مشکلات رشدی است. طبق این یافته ها از عر ۵ کودک یک نفر نسبت به هم سن و سالان خود دیرتر به کارگیری از کلمات و صحبت کردن را فرا می گیرد. تاخیر زبان/ گفتار ۳ تا ۴ مرتبه در پسران رایج تر از دختران می باشد.
برخی از بچه ها به دلیل اینکه قادر به بیان خواسته های خود نیستند، از خود مشکلات رفتاری بروز می دهند. در تاخیر کلامی ساده مشکل به راحتی حل خواهد شد. در چنین مواردی خانواده باید فرزند خود را ترغیب کند تا با زبان اشاره و تولید صداها با آن ها ارتباط برقرار کند، بازی کند و این گونه این مرحله را پشت سر گذارد. همچنین خانواده ها می توانند به گفتار درمانگر مراجعه نمایند.
آنچه مهم است این می باشد که در چنین رایطی خانواده دقت کامل نماید. چرا که این تاخیر می تواند از نشانگان شرایطی خاص باشد و کودک درگیر مشکلی حادتر چون: اختلال پردازش شنیداری، فقدان شنوایی، اختلال دیسپرکسیا یا کنش پریشی، اختلال رشدی در سایر زمینه ها و یا حتی اختلال طیف اتیسم باشد.
مرکز مشاوره و خدمات روانشناسی احیا