طرح درمان برای اضطراب در نوجوانان ـ بخش اول

اضطراب

تعاریف رفتاری:

۱. اضطراب، نگرانی یا ترس مفرطی که از حد معمول متناسب با مرحله رشدی مراجع تجاوز کند.

۲. مقدار بیش از حد تنش های حرکتی مانند بی قراری، خستگی، لرزش یا رعشه عضلات.

۳. بیش فعالی دستگاه عصبی (مانند تندی ضربان قلب، تنگی نفس، سرگیجه، خشک شدن دهان، حالت تهوع و اسهال).

۴. احیتاط بیش از حد در پاره ای از مسائل مثلاً احساس اینکه همیشه در لبه پرتگاه قرار دارد، مشکل داشتن در گره زدن کراوات، وحشت از خواب ماند و زود رنج بودن.

۵. نوعی از ترس و وحشت که وجوه زیادی از زندگی مراجع را در برگرفه و به جایی رسیده باشد که زندگی روزانه ی او و خانواده اش را تحت تأثیر قرار دهد.

۶. اضطراب و نگرانی بیش از حد در مورد مواردی از قبیل سلب شدن حمایت والدین از او، در نظر گرفتن استقلال او، اختلاف بین پدر و مادر یا تداخل در فعالیت های فیزیکی او.

اهداف بلند مدت:

۱. کاهش شدت اضطراب،‌ کاهش دفعات مضطرب شدن و کاهش مدت زمان هر بار مضطرب شدن به نحوی که عملکرد روزانه ی فرد تحت تأثیر قرار نگیرد.

۲. پایدار شدن میزان اضطراب و جلوگیری از افزایش آن به طوری که عملکرد مراجع در فعالیت های عمومی و روزانه اش افزایش یابد.

۳. حل ناسازگاری های درونی که منشأ اضطراب هستند.

۴. افزایش توانمندی در فرد که بتواند از پس انواع گونه های اضطراب در زندگی اش برآید.

۵. هدایت پدر و مادر به سمتی که بتوانند اضطراب، عقاید، احساسات و رفتار فرزندانشان را مدیریت کنند.

۶. اعضای خانواده بتوانند بدون اضطراب های بی مورد به عملکرد خود ادامه دهند.

مداخلات درمانی:

۱. بسیار سریع اعتماد مراجع را جلب کنید مثلاً با برقرار کردن ارتباط چشمی مستیم، گوش دادن توأم با توجه، احترام بدون قید و شرط و گرم گرفتن با او به منظور کمک به وی درشناسایی و بیان نگرانی هایش.

۲. ارزیابی تمرکز، میزان افراط و غیرقابل کنترل بودن ترس و نگرانی های فرد و همچنین نوع، میزان تکرار، شدت و مدت زمان دستگاه اضطراب مراجع (به عنوان مثال می توانید از کتاب زمان بندی مصاحبه برای اختلال اضطراب که هم نسخه والدین و هم نسخه فرزندان آن موجود  است، استفاده کنید یا اینکه تمرین های بخش های « یافتن و از بین بردن اضطراب»‌و « چه چیزی مرا مضطرب می کند» از کتاب تکالیف روان درمانی برای نوجوان نوشته ی جانگسما، پیترسون و مک اینیز را به عنوان تکلیف به مراجع بدهید).

۳. گرفتن گزارش یا آزمون هایی از مراجع یا والدین او که به ارزیابی طبیعت و میزان ترس و نگرانی و نشانه های اضطرابی در مراجع کمک می کند( مثلاً آزمون بهینه شده مقیاس اضطراب آشکار کودکان و آزمون اضطراب چند بعدی برای کودکان)؛ انجام این آزمون ها را هنگام فرآیند درمان نیز ادامه دهید.

۴. ارزیابی میزان بصیرت فرد در مورد « مشکلات جاری » او که آیا می خواهد آن ها را تحمل کند یا با آن ها به تقابل بر می خیزد ( مثلاً‌ نشان دادن درک خوب از طبیعت مشکل ساز « رفتار توصیفی» توسط مراجع، هم نوایی با نگرانی های دیگران و انگیزه او برای فعالیت هایی که منجر به ایجاد تغییر شرایط محیطی می شود. ممکن است فرد در برابر مشکلات دمدمی مزاج رفتار کند و از اینکه برخی مسائل را به عنوان مشکل قلمداد کند اکراه داشته باشد. برخی موارد نیز ممکن است که در مقابل اعتراف به داشتن برخی مشکلات مقاومت از خود نشان دهد. در این صورت او ممکن است در مورد آنچه واقعاً یک مشکل برای او قلمداد می شود نگران نبوده و حتی انگیزه ای برای تغییر شرایط نیز نداشته باشد.)

۵. ارزیابی مراجع به منظور تشخیص شواهدی مبنی بر اختلالات همبودی (مثلاً رفتار مخالفت آمیزی که از افراد دارای بیش فعالی سر می زند و افسردگی که دامن گیر افراد مضطرب می شود). گاهی موارد خطر خودکشی نیز وجود  دارد ( مثلاً وقتی که افسردگی شدید متوجه فرد باشد، خطر خودکشی بسیار بالا می رود).

۶. ارزیابی مسائل مربوط به سن و سال، جنسیت یا حتی مسائلی که ریشه ی فرهنگی دارند و می توانند در توصیف مشکلات مراجع کمک کنند. برخی فاکتورها نیز وجود دارند که می توانند درک بهتری از رفتار مراجع را میسر کنند و بهتر است که به آ ها نیز توجه شود.

۷. ارزیابی شدت آسیب های موجود در عملکرد مراجع به منظور تشخیص و تجویز مراقبت های مناسب ( به عنوان مثال درجه بندی میزان آسیب می تواند به صورت، خفیف، ملایم، شدید و خیلی شدید انجام شود و برای آسیب های اجتماعی، ارتباطی، شغلی و جمعیتی به کار رود)؛ حفظ تداوم در فرآیند ارزیابی درجه ی شدت این آسیب ها و همچنین ارزیابی میزان سودمندی درمان های در نظر گرفته شده برای هر کدام از آن ها ( به عنوان مثال بعد از مدتی متوجه می شوید که فرد، دیگر با آسیب های خیلی شدید روبه رو نیست اما برخی مشکلات او همچنان موجب آسیب های ملایم یا خفیف در رفتارش می شوند).

۸.  وضعیت خانه، مدرسه و جوامعی که مراجع در آن ها زندگی می کند را به منظور نیاز به مراقبت های پاتوژنیک ارزیابی کند ( مثلاً‌ بی اعتنایی مزمن به نیازهای عاطفی یا جسمانی کودک، تغییر مکرر پرستار کودک، فرصت های محدود برای داشتن یک دل بستگی پایدار، تنبیه های شدید و مکرر و سایر رفتارهای ناشایست و ناهنجار والدین با کودک).

۹. معرفی مراجع به یک پزشک برای مشاوره دارویی روان پزشکی.

۱۰. مراقبت و دیده بانی مصرف داروهایی که روان پزشک برای فرد تجویز کرده و همچنین آثار جانبی و میزان تأثیر آن داروها.

۱۱. مطالبی در مورد ارتباط مؤلفه های مختلف اضطراب ازجمله جنبه های روانشناسی، شناختی، عاطفی و رفتاری آن را به مراجع آموزش دهید، مثلاً‌ اینکه چگونه ترس و نگرانی شامل نگرانی مفرط  در مورد خطرهای غیرواقعی، انواع مختلف نمودهای جسمانی تنش، برانگیختگی بیش از حد، گوش به زنگ بودن و گریز از هر شرایط تهدید آمیزی است ( به عنوان نمونه کتاب « پروژه C.A.T درمان شناختی رفتاری نوجوان مضطرب»‌ نوشته ی کندال و همکارانش و کتاب « کمک به کودک مضطربتان» نوشته ی راپی و همکارانش را ببینید).

۱۲. در  مورد اینکه روش درمانی شما چگونه جبنه های وابسته اضطراب را هدف قرار می دهد، به مراجع اطلاعاتی بدهید تا از این طریق بتوانید به او در تشخیص و مدیریت عقاید و باورهای افراطی اش کمک کنید.

۱۳. از مراجع یا والدین او بخواهید که فصل های آموزش روانشناسی از برخی کتاب ها یا روش های درمانی را بخوانند تا با جنبه های مختلف و مهم درمان آشنا شوند ( به عنوان مثال کتاب کار « پروژه C.A.T درمان شناختی رفتاری نوجوان مضطرب» نوشته ی کندال و همکارانش و کتاب « کمک به کودک مضطربتان» نوشته ی راپی و همکارانش را ببینید).

۱۴. مهارت های حفظ آرامش را به مراجع آموزش دهید (مثلاً آرام کردن تدریجی عضلات، تصویر سازی ذهنی جهت دهی شده، تنفس دیافراگمی آرام) و همیچنین به او روش ها یی را یاد دهید که بتوانید بهتر بین آرمیدگی و تنش تمایز قائل شود؛ به مراجع نشان دهید که چگونه می تواند از این مهارت ها در زندگی روزمره خود استفاده کند.

۱۵. هر جلسه به مراجع تکالیفی بدهید که طی آن ها هر روز آرامش را تمرین کند (یا اینکه تمرین های بخش « آرام کردن تدریجی عضلات»‌از کتاب تکالیف روان درمانی برای نوجوانان نوشته ی جانگسما، پیترسون و مک اینیز را به عنوان تکلیف به مراجع بدهید)؛‌ انجام دادن این تکالیف و میزان پیشرفتی که طی آن ها برای مراجع حاصل می شود را دنبال کنید و به او بازخورد مثبت بدهید.

۱۶. از مراجع یا والدین او بخواهید که در مورد آرام کردن تدریجی عضلات یا سایر استراتژی های آرامش در کتاب ها و مطالب درمانی مرتبط مطالعه کنند ( به عنوان مثال کتاب کار « آرامش و کاهش استرس» نوشته ی دیویس، روبینز و مک کی و کتاب کار « آرامش و کاهش استرس برای کودکان » نوشته ی شاپیرو و اسپراگو را ببینید).

ادامه دارد

بریده ای از کتاب: روان درمانی نوجوانان ـ طرح درمان برای اختلالات درون ریز 

نویسنگان: آرتورای جانگسما/ ال مارک پیترسون/ ویلیام پی مک اینیز/ تیموتی جی بروس 

مترجمان: دکتر فرهاد چنگیزی / سعیده محسنی نژاد / سارا گودرزی 

انتشارات: پرنده

لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.