چگونه فرزندی باهوش تربیت کنیم
چگونه فرزندی باهوش تربیت کنیم ؟ تربیت فرزندی باهوش، می‌تواند باعث ایجاد فرصت‌ها و درعین حال چالش‌های جالبی شود. درنگاه اول به نظر می‌آید که برای کمک به رشد هوش و خلاقیت کودکتان باید وقت و انرژی بیشتری را صرف کنید. درحالی که این موضوع درست است، انجام چنین کاری درنهایت باعث ایجاد رابطه‌ای نزدیک‌تر و صمیمی‌تر با فرزندتان شده و شناخت شما را از کودکتان افزایش می‌دهد. همچنین می‌توانید استعدادهای فرزندتان را پرورش داده و افق‌های بیشتری را برای او ترسیم نمایید.
در اینجا اینکار را در سه قدم انجام خواهیم داد.
تشویق یادگیری در خانه
با و برای کودکتان کتاب بخوانید.
خواندن به رشد مهارت‌های مهم ارتباطی، گسترش دایره کلمات و یادگیری نکات دستوری زبان کمک میکند. به علاوه خواندن کتاب به کودکتان کمک میکند که دنیا را بهتر بشناسد و درک کند. اینکار افق‌های دید آنان را وسیع‌تر کرده و سبب آشنایی آنها با مردم و اطلاعاتی می‌شود که از هیچ راه دیگری نمی‌توانستند با آنها آشنا شوند. درنتیجه «خواندن» یکی از مهمترین روش‌ها برای تربیت و پرورش کودکی باهوش است.
- سعی کنید حداقل روزی یک بار با فرزند خود کتاب بخوانید. اینکار را از زمانی که فرزندتان هنوز نوزاد است، شروع کنید.
- خواندن را برای فرزندتان جذاب کنید؛ از صداهای مختلف استفاده کنید تا توجه کودک جلب شود.
- فرزندتان را تشویق کنید که خودش کتاب را بخواند.
- فرزندتان را برای بحث و صحبت با شما راجع به آنچه خوانده تشویق کنید.
- همیشه زمانی را برای رفتن به کتابخانه درنظر بگیرید.
زمان تلویزیون دیدن را مشخص کنید.
درحالی که تلویزیون دیدن به خودی خود چیز بدی برای کودکان نیست، برای والدینی که قصد انجام فعالیت‌های دیگری را با فرزندشان دارند مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد. شاید مهمترین آنها این است که، تلویزیون زمانی را که می‌توانست با فعالیت‌های مهیج‌تر و مفیدتری پر شوند، اشغال میکند. به علاوه بعضی مطالعات نشان داده‌اند که تماشای تلویزیون می‌تواند باعث توقف رشد بعضی استعدادهای کودکان شده و رشد هوشی آنهارا نیز تحت تأثیر قرار دهد.
- سازمان بهداشت آمریکا توصیه میکند که کودکان زیر دوسال نباید هیچ زمانی را به تماشای تلویزیون و یا هرگونه صفحه نمایشی (لپ‌تاپ، تبلت و …) بگذرانند. فرزندان بین دو تا پنج سال نباید روزانه بیشتراز یک ساعت و فرزندان بین پنج تا هجده سال نیز نباید روزانه بیشتراز دوساعت را پای صفحات نمایشگر بگذرانند.
- مطمئن شوید که فرزندتان برنامه‌های مناسب سنش را تماشا میکند.
- فرزندتان را به تماشای برنامه‌هایی تشویق کنید که محرک مغز او هستند و او را به فکر وا می‌دارند.
- تلویزیون را به عنوان پاداش در ذهن کودک تعریف کنید، نه به عنوان یک «حق»!
برای فرزندتان اسباب بازی‌هایی بخرید که ذهن او را تحریک میکند.
همانطور که متخصصان حوزه تربیت کودک همواره تأکید کرده‌اند، اسباب بازی‌ها بخش مهمی از رشد و تکامل هوش کودک را تشکیل می‌دهند. درنتیجه، درهنگام خرید اسباب بازی شما باید این نکته را مدنظر قرار داده و وسایلی را بخرید که برای کودک مفید باشند. البته تمام کودکان باهم فرق دارند، و کودکان متفاوت از اسباب بازی‌ها به گونه متفاوتی استفاده می‌کنند؛ پس سعی کنید از تجربیاتی که با کودک خود داشته‌اید بهره برده و بهترین انتخاب را داشته باشید.
- اسباب بازی‌هایی که سبب پرورش مهارت حل مسئله می‌شوند (مانند پازل‌ها)، انتخاب خوبی هستند.
- اسباب بازی‌هایی که به کودک اجازه ابراز خلاقیت می‌دهند (مانند لِگو) مفید هستند.
- اسباب بازی‌هایی که به کودک اجازه حرکات فیزیکی و لمس اشیا را می‌دهند از بازی‌های کامپیوتری بهتر هستند.
- بازی‌های کامپیوتری باید محدود باشند، و شما باید بازی‌ها را ارزیابی کرده و مطمئن شوید که آموزنده بوده و به رشد ذهن کودک کمک می‌کنند.
به علایق کودکتان اهمیت دهید.
یکی از عوامل مهم تربیت کودکی باهوش، توجه شما به علایق اوست. کودکان متفاوت، علایق و نیازمندی‌های متفاوتی را نیز خواستارند. شما باید این موضوع را پرورش دهید و شرایط خاص بودن را فراهم کنید؛ می‌توانید این کار را با اعمال زیر انجام دهید:
- با نگاهی مثبت علایق کودک خود را تقویت کنید. اگر فرزند شما به تاریخ علاقه دارد، او را به یک مکان تاریخی ببرید؛ اگر کودک شما به علم علاقه نشان می‌دهد، او را به یک موزه علمی ببرید.
- کتاب‌هایی را که به آنها علاقه دارد بخرید.
- او را در برنامه‌هایی که با علایق‌اش همسو است شرکت دهید. اگر فرزندتان به دانش محیطی علاقه نشان داد، سعی کنید او را در یک کمپ و یا برنامه علمی تابستانه ثبت نام کنید.
فرزندتان را با چیزهای جدید آشنا کنید تا علایق و جهت‌گیری هایش به چالش کشیده شوند.
اگر فقط به علایق حال حاضر فرزند خود بها دهید، ممکن است او مسائلی را که هیچوقت با آنها تماس نداشته از دست بدهد. برای جلوگیری از این موضوع، شما باید با روش‌های گوناگون ایده‌ها، فرهنگ‌ها و روش‌های مختلف زندگی را به فرزندتان نشان دهید.
نکات زیر را درنظر داشته باشید:
- دختر بچه‌ها را با موضوعاتی که عموماً مردانه تلقی می‌شوند، مانند علم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضی آشنا کنید. اجازه دهید دخترتان بداند که می‌تواند این موضوعات را به عنوان مسیر شغلی، تفریح و یا صرفاً به عنوان علاقه شخصی انتخاب کند.
- پسر بچه‌ها را نیز با موضوعاتی نظیر آشپزی، مراقبت از کودکان و پرستاری (که عموماً به عنوان مسائلی زنانه شناخته می‌شوند) آشنا کنید. بگذارید پسرتان بداند که می‌تواند آشپز و یا پرستار شود.
- فرزندتان را با زاویه‌های مختلف دیدن جهان، در زمینه‌های رابطه‌های جنسیتی، فرهنگی و روشنفکری آشنا کنید. فرزند شما حتماً نباید در یک قالب فرهنگی مشخص خود را بگنجاند و به آن محدود شود، بلکه باید توانایی این را داشته باشد که ایده‌های مختلف را به کار گیرد تا تصویر و نظر مورد نظر خودش را ایجاد نماید.
برقراری ارتباط با فرزندتان
با کودک خود بازی کنید.
حین اینکه کودکتان بازی میکند با او درتعامل باشید. می‌توانید بین اینکه بنشینید و با او بازی کنید و یا اینکه هنگامی که او بازی میکند با او صحبت کنید، یکی را برگزینید. در این حالت، شما فرزند خود را بهتر شناخته و با نحوه «باهوشی خاص خودش» بیشتر آشنا خواهید شد. حتی می‌توانید او را به سمت روش‌ها و فعالیت‌هایی سوق دهید که مفید‌تر هستند. اما به یاد داشته باشید که:
- همواره اجازه دهید کودکتان خلاقیت خودش را به کار گیرد و نشان دهد. هرگز مانع خلاقیت کودکتان نشوید.
- تمام زمان بازی او را اشغال نکنید.
- هیچ راه «درست بازی کردن» وجود ندارد.
با فرزند خود صحبت کنید.
مرتباً و همواره با کودکتان راجع به علایقش صحبت کنید. در این صورت، کودک خود را بهتر و بیشتر شناخته و می‌توانید متوجه شوید که روند رشد ذهنی و هوشی او درگذر زمان چگونه بوده است. می‌توانید انتخاب کنید که راجع به چه چیزی با فرزند خود صحبت کنید، اما بهتر است کودکتان موضوع گفت‌وگو را انتخاب کند.
- وقتی فرزندتان سوالی از شما می‌پرسد؛ به جای اینکه فوراً فقط جواب او را بدهید، آن را به یک گفت‌وگو تبدیل کنید.
- از فرزند خود سوالاتی بپرسید و دقت کنید که او چگونه پاسخ می‌دهد. هرچند به یاد داشته باشید که «هیچ جواب درستی» وجود ندارد. هدف شما از اینکار فقط تشویق فرزندتان به ابراز افکارش است.
- یکی از مهمترین بخش‌های صحبت کردن، «گوش کردن» است. به جای آنکه به او تلقین کنید که چه بگوید، همواره به فرزند خود گوش دهید.
دنیا را برای فرزند خود شرح دهید.
از هر فرصتی برای اینکه به فرزند خود توضیح دهید که دنیا چگونه کار میکند، استفاده کنید. این بخش بسیار مهمی از یادگیری فرزندان از این موضوع است که «دنیا چگونه پیش می‌رود!»
- زمانی که کودکتان بین دو تا چهار سال دارد، به او چیزهای ساده را توضیح دهید.
- همانطور که سن فرزندتان بالا تر می‌رود، مسائل پیچیده‌تری را مطرح کنید.
- توضیح مسائلی مانند رابطه جنسی، تأمین نیازهای مالی و پیچیدگی‌های قانونی را برای کودکان ده ساله یا بزرگتر از آن نگه‌دارید.
تحریک کردن عطش دانش فرزندتان در مدرسه
فرزندتان را در بهترین مدرسه و متناسب با نیازهایش ثبت نام کنید.
چگونه فرزندی باهوش تربیت کنیم این موضوع که فرزند شما در بهترین مدرسه ممکن درس بخواند، یکی از مهمترین نکات برای پرورش هوش اوست. اهمیت این موضوع به این دلیل است که شما می‌خواهید فرزند شما در کنار مدرسان و متخصصانی رشد یابد که به اندازه شما برای رشد فکری و ذهنی فرندتان اهمیت قائل‌اند. به علاوه شما می‌خواهید که فرزندتان در مدرسه‌ای باشد که منابع و توانایی ثبت نام دانش آموزان را در دوره‌ها و برنامه‌هایی داشته باشد که باعث شکوفایی استعدادها و شناخت هرچه بیشتر دانش آموزان از توانایی‌های خود شوند.
فرزند خود را در کلاس‌هایی ثبت نام کنید که او و ذهنش را به چالش می‌کشند.
درحالی که هر کودک باهوشی باید عملکرد خوبی در کلاس‌ها داشته و «بدرخشد»، شما باید او را در کلاس‌هایی ثبت نام کنید که چالش را برای او فراتر برده و به گسترش افق‌های ذهنی‌اش کمک کنند. کلاس‌هایی که ممکن است به پرورش کودک شما کمک کنند عبارت‌اند از:
- برنامه‌های غیر مکالمه‌ای در مهدهای کودک که سبب افزایش خلاقیت می‌شوند.
- برنامه‌های تشویقی در دوران ابتدایی یا راهنمایی.
با معلمان و مدیران مدرسه فرزند خود در ارتباط باشید.
چگونه فرزندی باهوش تربیت کنیم ارتباط با مدیران و معلمان فرزند خود، باعث اطمینان خاطر از این نکته می‌شود که فرزند شما توجه لازم را دریافت کرده و در مدرسه نیز همچنان در حال پیشرفت است.
- با معلمان گفت‌وگویی روشن و باز داشته باشید و همواره با ادب و احترام با آنها برخورد کنید.
- با معلمان فرزند خود در رابطه با فعالیت‌های بالاتراز سطح کلاسی که فرزندتان توانایی انجامش را دارد، صحبت کنید.
- با معلمان فرزند خود در مورد مطالعات و کارهایی که فرزندتان می‌تواند در خارج از مدرسه انجام دهد صحبت کنید.
فعالیت‌های فوق برنامه‌ای که هوش و ذهن و عطش علم فرزندتان را تحریک میکند، شناسایی کنید.
در کنار سیستم آموزش رسمی، فعالیت‌های فوق برنامه می‌توانند سبب گسترش افق‌ها و بهبود عملکرد فرزندتان در مدرسه شوند. اینگونه فعالیت‌ها به فرزندتان کمک می‌کنند که تک بعدی نشده و با کسب تجارب مختلف، به او این امکان را می‌دهند که زمینه‌ای مناسب برای رشد خود فراهم سازد. تعداد زیادی برنامه وجود دارند که می‌توانید مدنظر قرار دهید مانند:
- گروه‌های مناظره، روزنامه مدرسه و گردهمایی‌های مشابه.
- گروه موسیقی.
میان زندگی تحصیلی و «بچگی» کودکتان تناسب را برقرار سازید.
چگونه فرزندی باهوش تربیت کنیم یکی دیگر از عوامل مهم پرورش هوش فرزندتان، برقراری تناسبی منطقی میان زندگی تحصیلی و زندگی بچه‌گانه و عاری از هرگونه استرس اوست. نکات زیر را درنظر داشته باشید:
- کودکی که بیش از حد مسئولیت دارد، ممکن است دچار استرس و اضظراب شود.
- کودکی که بیش از حد مسئولیت دارد، ممکن است توانایی‌اش را در هیچ زمینه‌ای کشف نکند.
- کودکی که بیش از حد مسئولیت دارد، ممکن است علاقه‌اش را از دست داده، «زده شود» و درمقابل اصرار والدین برای پیشرفت ایستادگی کند.
- دادن مسئولیت بیش از حد به فرزند خود می‌تواند سبب ایجاد بار استرس اضافی بر دوش شما و همسرتان شود.
چگونه فرزندی باهوش تربیت کنیم در کنار تمامی این موارد، این نکته را درنظر داشته باشید که هر کودک و درکل هر انسانی موجودی منحصر به فرد است و نمی‌توان نسخه‌ای واحد برای موفقیت شخصیت‌های مختلف ارائه کرد؛ همچنین بهترین کسی که یک فرد را (حداقل در دوران کودکی) می‌شناسد، والدین او هستند، پس این شما هستید که فرزند خود را خوب می‌شناسید و می‌دانید که چه برنامه و یا ایده‌ای برای او بهتر است.
درآخر نیز باید به این نکته تأکید کرد که «کودک خود را تحت هیچ فشاری قرار ندهید و در وهله اول، اجازه دهید بچگی کند.»
دپارتمان پژوهش مرکز مشاوره و خدمات روانشناسی احیا
ترجمه از: امیر رضا اشرفی
