تنوع بخشیدن به درمان‌های کودک
تنوع بخشیدن به درمان‌های کودک : چگونه حرکت‌درمانی و یا رقص‌درمانی به بچه‌ها کمک می‌کند تا احساساتشان را تنظیم کنند؟ بچه‌ها عموماً از طریق فعالیت‌های فیزیکی مثل دویدن، بازی کردن، راه رفتن و خط‌خطی کردن به اکتشاف دست می‌زنند. دنیای درونی آن‌ها از طریق این تجربیات فیزیکی آشکار می‌شود. زمانی که یک بچه بی‌قرار است، […]
تنوع بخشیدن به درمان‌های کودک : چگونه حرکت‌درمانی و یا رقص‌درمانی به بچه‌ها کمک می‌کند تا احساساتشان را تنظیم کنند؟
بچه‌ها عموماً از طریق فعالیت‌های فیزیکی مثل دویدن، بازی کردن، راه رفتن و خط‌خطی کردن به اکتشاف دست می‌زنند. دنیای درونی آن‌ها از طریق این تجربیات فیزیکی آشکار می‌شود. زمانی که یک بچه بی‌قرار است، استرس دارد و یا ازنظر احساسی درگیر است، نشانه‌هایش از طریق رفتارهای فیزیکی آشکار می‌شود. این نشانه‌ها ممکن است به‌صورت تنش، گریه‌های ممتد، پرخاشگری فیزیکی، فرار کردن، پرتاب کردن اشیا و این‌گونه موارد بروز پیدا کند.
درنهایت بسیاری از بچه‌ها یاد می‌گیرند چگونه هیجاناتشان را تنظیم و مدیریت کرده و آن‌ها را به روش مناسبی بروز دهند. تنظیم هیجانی به این معنی است که فرد توانایی مشاهده و مانیتور کردن احساساتش را دارد، می‌تواند پاسخ‌های هیجانی و فیزیکی خود را ارزیابی کند و واکنش‌های هیجانی خود را برای رسیدن به هدف تنظیم کند. هدف یک کودک می‌تواند چیزی بین به دست آوردن زمان بیشتر تلویزیون دیدن تا شرمنده نشدن در برابر دوستانش باشد. هدف حتی ممکن است چیزی باشد که یاد گرفته‌شده برای مثال انجام دادن «کار درست» در منزل می‌تواند یک هدف باشد.
والدین مسئولیت بزرگی در تجربیات مربوط به تنظیم هیجانی فرزندشان دارند. برای مثال وقتی کودکشان گریه می‌کند و یا بداخلاقی می‌کند، نحوه پاسخ‌دهی آن‌ها به تنظیم هیجانات فرزندشان کمک می‌کند. زمانی که بچه‌ها به سنین قبل از دبستان برسند این تنظیم را به‌صورت مستقل انجام می‌دهند.
برخی کودکان با تنظیم هیجاناتشان به مشکل می‌خورند. بد تنظیمی هیجانی حالتی است که فرد در آن از مشاهده، ارزیابی و تنظیم کردن پاسخ‌های مناسب هیجانی و فیزیکی خود نسبت به موقعیت ناتوان بوده و یا با مشکل جدی روبروست. فاکتورهای زیادی می‌توانند منجر به این مشکل شوند. جدا از سبب‌شناسی این مشکل، تأثیر آن را به‌وضوح می‌توان در رفتارهای کودکان دید.
بد تنظیمی هیجانی چگونه نمایان می‌شود؟
بد تنظیمی هیجانی در دو شکل کم تنظیمی و بیش تنظیمی روی می‌دهد:
کم تنظیمی هیجانی زمانی رخ می‌دهد که:
- کودکانی که نمی‌توانند تجربیات هیجانی خود را احساس کنند.
- کودکانی که نمی‌توانند محرک‌های بیرونی را شناسایی کنند.
- کودکانی که مکانیسم درونی ضعیفی برای خودکنترلی دارند.
این مشکلات را در کودکانی که تجربیات تروماتیک داشته و یا مشکلات عصب-روانشناختی (اوتیسم، ADHD و…) دارند، مشاهده می‌شود.
کم تنظیمی عموماً به رفتارهایی مثل رفتارهای تکانشی، پرخاشگری‌های فیزیکی، کم توجهی و بی‌قراری منجر می‌شود.
بیش تنظیمی زمانی رخ می‌دهد که:
- بچه‌هایی که هیجاناتشان را احساس می‌کنند ولی نمی‌توانند به آن‌ها توجه کنند و طبق آن‌ها رفتار کنند.
- بچه‌هایی که تجربیات هیجانی خود را تغییر می‌دهند و یا سرکوب می‌کنند.
بیش تنظیمی باعث می‌شود فرد حس ارتباط بین احساساتش و دیگران را از دست بدهد. این مسئله منتج به رفتارهایی مثل انزوا، وسواس، خشم و پرخاشگری می‌شود.
چگونه به بچه‌هایی که مشکلات تنظیم هیجانی دارند کمک کنیم تا با آن کنار بیایند؟
درمان‌های زیادی برای افرادی با این مشکل وجود دارد که فرد بتواند هیجاناتش را شناسایی کند و با آن‌ها به‌صورت سالم‌تری کنار بیایند. رقص یا حرکت‌درمانی یکی از راه‌هایی است که به این وسیله می‌توان به این بچه‌ها کمک کرد. این رویکرد پیشنهاد مداخلات بالینی مبتنی بر حرکات بدن را می‌دهد.
حرکت/رقص‌درمانی را این‌گونه تعریف می‌کنند: نوعی تحرک درمانی که از حرکت در راستای بیشتر شدن ادغام مهارت‌های هیجانی، اجتماعی، شناختی و فیزیکی یک فرد استفاده می‌کند. درمانگرهای این رشته برای اینکه کودکان را در درمان شریک کنند از محرک‌های حرکتی، ژست‌های جسمی، ارتباط غیرکلامی، توانمندی‌های حل مسئله و بازی‌های حرکتی استفاده می‌کنند.
رویکرد التقاطی حرکت/رقص‌درمانی، از ذهن، بدن و احساسات به‌صورت هماهنگ و ترکیبی برای درمان فرد استفاده می‌کند. این رویکرد توانسته در زمینه شناسایی و بهبود وضعیت مشکلات تنظیم هیجانی کودکان به‌خوبی عمل کند.
این رویکرد توسط چند عامل به کودکان کمک می‌کند:
- فراهم‌سازی خروجی فیزیکی از انرژی هیجانی کودک: حرکت، رقص و مداخلات مبتنی بر جسم اولین نوع مداخله و درمان به‌حساب می‌آیند. حرکات فیزیکی به‌نوبه خود به کودکان کمک می‌کنند تا بتوانند انرژی هیجانی خود را آزاد و تخلیه کنند. درمانگران این رشته با توجه به سن رشدی کودک و میزان تحمل او، فضای امنی را فراهم می‌کنند تا کودک در آن به فعالیت‌های فیزیکی مناسب بپردازد. این رویکرد به بچه‌هایی که هیجانات خود را سرکوب می‌کنند کمک می‌کند تا برخی از این هیجانات سرکوب‌شده را در قالب حرکت بروز دهند.
- بالا بردن هشیاری بدنی: همان‌طور که می‌دانیم تکرار و تمرین منجر به افزایش مهارت می‌شود. کسانی که وارد حرکت/رقص‌درمانی می‌شوند یاد می‌گیرند چگونه در طول تمرکز بر بدنشان از آن برای تنظیم خود استفاده کنند. نتیجه این امر هشیاری بدنی و کنترل بیشتر روی جسم است. این هشیاری به کودک کمک می‌کند تا با نشانه‌های استرس و به‌هم‌ریختگی هیجانی آشنا شده و آن‌ها را در زمان تغییر در جسم و بدنش شناسایی کند. پاسخ دادن به اولین نشانه‌های جسمی به‌هم‌ریختگی هیجانی مهم‌ترین بخش برای یادگیری مدیریت و تنظیم هیجان است.
- پیشنهاد دادن راه جدید برای کنار آمدن: همه بچه‌ها قادر نیستند از روش‌های معمول تنظیم هیجان مثل نشستن و رنگ‌آمیزی کردن استفاده کنند. بسیاری از آن‌ها نیاز بیشتری به تحرک دارند. همان‌طور که خلق یک اثر هنری، گوش کردن به موسیقی و بازی‌های ویدئویی کردن به بچه‌ها برای تنظیم هیجاناتشان کمک می‌کند، رقص و تحرک نیز همین کار را انجام می‌دهد. بچه‌ها در حرکت/رقص‌درمانی بی‌هدف در اتاق درمان نمی‌چرخند بلکه یاد می‌گیرند چگونه با استفاده از این حرکات، هیجانات خود را تنظیم کنند.
- استفاده از یک راه جایگزین به‌جای صحبت کردن: روش‌های هنر درمانی بیانگر، از روش‌هایی مثل نقاشی، تحرک و یا رقص به‌عنوان ابزاری استفاده می‌کنند که احساسات، اتفاقات و تجربیات فرد را تحلیل کنند. در این جلسات تحرک، اولین اقدام برای تجربه مجدد اتفاقات به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم است. درمانگر می‌تواند کودکان را در تجربه مجدد تروما، چالش‌های اجتماعی و هرگونه تجربه‌ای که نیاز به بازسازی دارد همراهی کند.
بچه‌ها دنیا را از طریق تحرک و فعالیت‌های فیزیکی تجربه می‌کنند. آن‌ها ترس‌ها، ناامیدی‌ها، لذت‌ها و چالش‌های پیرامون خود را از طریق بدنشان ابراز می‌کنند. این روش درمانی به آن‌ها کمک می‌کند به‌صورت مستقل هیجاناتشان را مدیریت و تنظیم کنند.
لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.
