اصول اولیه شن بازی‌درمانی برای مبتدیان
اصول اولیه شن بازی‌درمانی برای مبتدیان : چگونه شن بازی‌درمانی را اجرا کنیم و سؤالات متداول این حوزه چیست؟ شن بازی‌درمانی یک رویکرد درمانی غیرکلامی است که در آن از سینی شن، مینیاتورها و گاهی اوقات آب استفاده می‌شود تا افکار، نگرانی‌ها و کشمکش‌های درونی مراجع به تصویر کشیده شود. در این فرم از بازی‌درمانی […]
اصول اولیه شن بازی‌درمانی برای مبتدیان : چگونه شن بازی‌درمانی را اجرا کنیم و سؤالات متداول این حوزه چیست؟
شن بازی‌درمانی یک رویکرد درمانی غیرکلامی است که در آن از سینی شن، مینیاتورها و گاهی اوقات آب استفاده می‌شود تا افکار، نگرانی‌ها و کشمکش‌های درونی مراجع به تصویر کشیده شود. در این فرم از بازی‌درمانی از نمادها و سینی شن به‌عنوان راهی برای برقراری ارتباط بدون نیاز به کلام استفاده می‌شود.
در این مقاله قصد داریم پس از یک مرور کلی بر این رویکرد، به سؤالات متداولی که در این زمینه برای درمانگران تازه‌کار پیش می‌آید پاسخ دهیم.
در صورت بروز سؤالات بیشتر در این زمینه با ایمیل روانبنه در تماس باشید.
چه زمانی از شن بازی‌درمانی استفاده می‌کنیم؟
شن بازی‌درمانی عموماً برای کسانی استفاده می‌شود که از یک تروما، بی‌توجهی و غفلت و یا سوءاستفاده رنج می‌برند. هرچند که این روش درمانی برای کودکانی طراحی شد که به دلیل فقر کلام قادر به نشان دادن تمامی احساسات و درگیری‌های ذهنی خود نیستند، اما می‌توان از آن برای نوجوانان و یا بزرگ‌سالانی هم که قادر به ابراز هیجانات خود نبوده و یا از یک ترومای شدید رنج می‌برند نیز استفاده کرد.
در شن بازی‌درمانی چه انتظاری داریم؟
در شن بازی‌درمانی از یک سینی شن استفاده می‌شود که مراجع می‌تواند در آن، با کمک مینیاتورهایی که در اختیار دارد تصاویری را خلق کند که نشانگر دنیای واقعی و افراد واقعی زندگی او می‌باشد. مراجع از مینیاتورها استفاده می‌کند تا نمای کوچک و نمادینی از شرایطی که در آن زندگی می‌کند را در سینی شن خلق کند.
درمانگر باید بدون مداخله به مینیاتورهای انتخاب‌شده و ترتیب آن‌ها توجه کند و درعین‌حال اجازه دهد مراجع جواب مشکلات خود را درون خویشتن پیدا کند. بعدازاینکه چینش سینی مراجع کامل شد، درمانگر و مراجع با هم آن را تحلیل می‌کنند و در مورد انتخاب‌های مراجع صحبت می‌کنند. مینیاتورهایی که مراجع انتخاب می‌کند معانی ناهشیاری دارند که با کمک درمانگر می‌تواند آشکار شود و به درمان کمک کند.
از دیدگاه یونگ، روان قابلیت بهبود خود را دارد؛ بنابراین زمانی که فرد بتواند مشکلات خود را در یک فضای غیر قضاوت گر و حمایت‌کننده برون‌ریزی کند، می‌تواند با سامان بخشی مجدد افکار در مسیر درمان قدم بردارد.
در ادامه چند سؤال کلیدی در مورد شن بازی‌درمانی را مطرح کرده و تا حد امکان آن‌ها را شفاف می‌کنیم.
آیا می‌توان شن بازی‌درمانی را با دیگر رویکردهای درمانی ادغام کرد؟
البته! شن بازی‌درمانی می‌تواند با رویکردهای کلامی ترکیب شود و به قدرت آن‌ها اضافه کند. ترکیب رویکرد کلامی و غیرکلامی می‌تواند دسترسی همزمان به هشیار و ناهشیار فرد را فراهم کند. به زبان دیگر ناهشیار فرد را به تصویر می‌کشد و به روال درمان کمک کند.
می‌توان این پیشنهاد را به این صورت مطرح کرد که: «آیا تمایل دارید برای امروز تصویری را در سینی شن خلق کنید؟» یا به‌نوعی دیگر: «امروز می‌توانیم به‌جای صحبت کردن، از تصویرسازی و دست‌ها کمک بگیریم».
آیا موقعیت‌هایی وجود دارد که در آن‌ها استفاده از شن بازی‌درمانی توصیه نشود؟
جدا از شرایط بالینی که استفاده از شن بازی‌درمانی در آن‌ها توصیه نمی‌شود و به‌طور مفصل در دوره‌ها و کارگاه‌ها در مورد آن‌ها صحبت می‌شود، مهم‌ترین نکته‌ای که باید توجه داشت این است که نباید مراجعی را به‌اجبار و یا در تعارف با درمانگر وارد شن بازی‌درمانی کرد. به‌عنوان درمان جانبی، شن‌بازی باید در حد پیشنهاد باشد و مراجع در محدودیت انجام آن قرار نگیرد. اگر مراجع به شن بازی‌درمانی متمایل نباشد از نحوه برخورد او با سینی شن می‌توان کاملاً متوجه این موضوع شد. مراجع را باید قبل از شروع شن بازی‌درمانی نسبت به آن آگاه کرد و همین آگاهی درصورتی‌که مراجع آماده نباشد، ممکن است باعث عقب‌نشینی او شود.
آیا شن‌بازی برای همه مراجعین کاربرد دارد؟
مشخصاً همانند دیگر درمان‌های روان‌شناختی، شن بازی‌درمانی هم برای همه مراجعین کاربرد ندارد. مثل پاسخ سؤال قبل باید اشاره کرد جدا از موقعیت‌های بالینی، باید توجه داشت که مراجع تا چه اندازه به کار با شن علاقه‌مند‌است. برخی کودکان تمایلی به لمس کردن شن ندارند و بزرگ‌سالان آن را بازی می‌دانند. درمانگر باید تمایل مراجع به بازی با شن را در نظر بگیرد.
آیا شن بازی‌درمانی واقعاً پاسخگوست؟
صد در صد بله. این روش درمانی با دسترسی به لایه‌های عمیقی که با مکالمه عادی قابل‌دسترس نیست، به بهبود شخص کمک می‌کند.
آیا همانند درمان‌های روانکاوانه، باید برای درمانگر شن بازی‌درمانی، درمانگر نیز تحت درمان قرار بگیرد؟
قطعاً بله. در مورد همه درمان‌های روانکاوی می‌توان گفت اخلاقی نیست که درمانگر، درمانی را روی درمان‌جو پیاده‌سازی کند که خود، تحت دوره درمانی آن قرار نگرفته است. باور مرکزی درمانگر به پاسخگو بودن یک روش درمانی به تجربه شخصی خودش بازمی‌گردد؛ بنابراین گذراندن هر دوره درمان قبل از اجرای آن جزو ضروریات است.
همان‌طور که در ایونت شن بازی‌درمانی قول دادم، در ادامه چک‌لیست مربوط به شن بازی‌درمانی را می‌توانید مطالعه و کپی کرده و جلسات را طبق آن گزارش برداری کنید.
اول: چه مواردی اهمیت دارند:
نام شرکت‌کننده
روز
نوع سینی شن
زمانی که تکمیل سینی طول کشید.
نوع و ترتیب مینیاتورهایی که مراجع استفاده کرد.
مینیاتورها در چه بخشی از سینی قرارگرفته‌اند.
موقعیت درمانگر نسبت به سینی شن
موقعیت درمان‌جو نسبت به سینی شن
رفتارهای مشاهده‌شده در طول جلسه
استفاده از آب
صحبت‌های مراجع در حین تکمیل سینی
صحبت‌های درمانگر در حین تکمیل سینی توسط مراجع
محتوی صحبت‌های قبل و یا بعد از تکمیل سینی
واکنش احساسی درمانگر در طول جلسه
تصاویری که باید از سینی گرفته شود:
دید کلی از سینی از زاویه درمان‌جو
بخش مرکزی سینی
بخش چپ و راست سینی
نکات معنادار ازنظر بالینی
تصاویر جالب‌توجه در سینی
شما می‌توانید این آیتم‌ها را به سلیقه خود به‌صورت یک جدول درآورده و در همه جلسات از این چک‌لیست استفاده کنید.
لطفا جهت دریافت خدمات روان شناسی و مشاوره با شماره های ۰۹۰۱۰۱۳۴۶۸۴ و ۰۲۱۸۶۰۱۵۵۹۱ تماس حاصل فرمایید.
